Cały szereg porządnych ludzi spośród tych, którzy zajmowali poważne stanowiska,
opuściło Warszawę, nie mogli znieść tego wszystkiego, co wyprawia się z Żydami.
W żyd[owskiej] rodzinie zamordowano przez cios żelazem w głowę csiedemnastoletniegoc syna Hochmana1274. Matka odwiedza codziennie grób, ojciec zaś poświęcił życie niesieniu pomocy biednym. Wydostaje od bogatych pieniądze. Zorganizował honorową bojówkę, która blokuje mieszkanie, dopóki nie wpłacą [wyznaczonej] sumy. Wprowadza uchodźców do mieszkań itp. Jest najpiękniejszym uosobieniem sprawiedliwego gniewu przeciw bogatym, którzy nie wypełniają swych powinności wobec ubogich.
Jedną z największych strat [poniesionych] przez pol[skich] Żydów jest zburzenie
synagogi w Pińczowie – synagoga ta, może jedyna w Polsce, była zbudowana w stylu renesansowym1275. Ludność żydowska w Niemczech straciła w roku 1938 swą najstarszą synagogę – w Wormacji, wzniesioną w stylu romańskim, z nadbudową gotycką1276.
Jednego z największych łapówkarzy Gminy Żyd[owskiej], Kupczykiera1277, lud
nazywa potocznie gKupcukierg. Przydomek ten bierze się stąd, że z każdego przydziału cukru dostaje on znaczną część dla swej fabryki cukierków.
Aresztowano Sachsenhausa1278, podobno znajduje się w Oświęcimiu. Taki sam los spotkał też jednego z największych wyrzutków w policji, Erlicha, obwodowego w okolicy cmentarza żydowskiego1279. Codziennie zabierał sobie wszystko, co odbierano tam szmuglerom. Widocznie jest to system pozbywania się swoich ludzi, którzy z czasem okazali się zbędni.
System szantażu i „zamówionych aresztów” przybiera masowy charakter. Procedura jest następująca: o godzinie 8 aresztuje się Żyda i [wtrąca się go do więzienia] na Daniłowiczowskiej. Po 2–3 godzinach przychodzi [inny] Żyd, który współczuje, [mówi, że] słyszał o tym nieszczęściu i gotowy jest pomóc, i rzeczywiście, po wpłaceniu odpowiedniej sumy [aresztowany] Żyd po 2 dniach zostaje zwolniony. [Tamten] Żyd posiada zaświadczenie, że jest na usługach Galei.
W dniu Jugosławii (29 marca1280) urzędnik żydowski przyszedł do wyższego urzędnika Transferstelle, który przywitał go policzkiem. „Przyjdę jutro, dziś jest pan zdenerwowany”, powiedział urzędnik żyd[owski].
Opowiadają, że szereg Arbeitsamtów w miasteczkach, z których wygnano Żydów,
zwrócił się w sprawie żyd[owskiej] siły roboczej. Mówią, że dzięki temu przerwie się
na razie dalsze przesiedlenia.
1274 Brak bliższych informacji, być może chodzi o wspomnianego w dok. 43 i 45 Hofmana.
1275 Zob. s. 45–46, przyp. 275.
1276 W czasie tzw. nocy kryształowej w listopadzie 1938 r. naziści zniszczyli XI-wieczną synagogę w Wormacji, najstarszą na ziemiach niemieckich. Odbudowano ją w 1961 r.
1277 Leopold Kupczykier (1891–1943), przed wojną fabrykant czekolady i cukierków, działacz związków rzemieślniczych, jeden z organizatorów Żydowskiej Służby Porządkowej, radca Judenratu. Zginął na Majdanku.
1278 Por. dok. 68, 92.
1279 Por. dok. 76.
1280 25 marca 1941 r. Jugosławia przystąpiła do tzw. Paktu Trzech, jednak już dwa dni później, w wyniku zamachu stanu, władzę przejął młody król Piotr II Karadziordziewić, który przeciwstawił się stanowczo Hitlerowi i wyprowadził Jugosławię z paktu. 6 kwietnia III Rzesza zaatakowała Jugosławię, która skapitulowała 17 kwietnia.
