„Wszyscy równi”1433 nieszczęściem getta. Socjaliści przeciwni odbieraniu kartek
na chleb bogatym.
Szkoły w [języku] żydowskim lub hebrajskim, nie w polskim.e
Oryginał dok. zaginął. Weryfikacja przekładu i uzupełnienia na podstawie Ksowim 1.
Druk: Kronika getta, s. 294–296; Ksowim 1, s. 274–276; Joman 1, s. 290–292.
[Początek czerwca 1941?]
Mój Kochany!
Większość obozowiczów w dystrykcie warszawskim rozeszła się. Z 7000 pozostało
2000. Część obozów rozwiązano, ponieważ nie było dla nich żywności. Niektórzy
obozowicze zbiegli i znaleźli pracę u chłopów, którzy przychodzili często do
obozów w poszukiwaniu ludzi nienadających się do obozu. W ciągu kilku dni karmili ich, a potem zatrudniali przy robotach w polu. W wielu wsiach chłopi wykazali wiele człowieczeństwa i rzucali [Żydom z obozów] chleb i inną żywność.
Tow[arzystwo] Toporol wiele w tym roku zdziałało1434. Na 200 podwórzach zasadzono kwiaty i warzywa. Wszędzie widać tablice Toporolu. Nie wszędzie to się jednak udało. Na niektórych placach panuje tak ożywiony ruch, że zasiewy zostały zdeptane, jak na przykład na placu Trzech Murów1435. Na kursach Toporolu na Elektoralnej 12 wyszkoliło się 700 młodocianych. Na miejscu spalonego szpitala Świętego Ducha1436 teraz rozciąga się wielkie pole zasiane różnymi warzywami. Przy usuwaniu stosów gruzu było dużo roboty. Gdzie były ruiny wojenne, tam obecnie kwitnie. Założono nawet sztuczną wylęgarnię kur. Na Gęsiej obsiano wiele placów [należących do] dawnego więzienia. Zatrudniono przy tej pracy 20 agronomów. Zasiano również w ogródkach domowych oraz na balkonach. Dużo jednak jeszcze brakuje, żeby getto pokryło się zielenią.
Na wielu podwórzach urządzono restauracje. Niektóre dziedzińce wynajęto pod
ogródki jordanowskie. Mogą z nich naturalnie korzystać tylko dzieci zamożne, które
płacą miesięcznie 30–40 do 70 zł. Dzieci biedaków nie widzą więc trawy. Handel świeżym powietrzem!
Oryginał dok. zaginął. Weryfikacja przekładu na podstawie Ksowim 1.
Druk: Kronika getta, s. 296–297; Ksowim 1, s. 276; Joman 1, s. 292–293.
1433 Żyd. ale glajch – powiedzenie Rubinsztajna.
1434 W kolekcji Hersza Wassera zachowało się adresowane do Ringelbluma imienne zaproszenie z 9 czerwca 1941 r. na „przegląd terenów zagospodarowanych przez Toporol”; zob. Kolekcja Hersza Wassera, dok. 5.
1435 Por. s. 260, przyp. 1390.
1436 Szpital św. Ducha mieścił się przy ul. Elektoralnej 12. Został zbombardowany we wrześniu 1939, a w 1940 r. przeniesiono go na Czyste.
