Im gorzej – i doprawdy staje się coraz gorzej – tym większe nadzieje wiąże się
z końcem wojny. Co do terminu istnieją jednak pewne różnice zdań. Niektórzy uważają, że to potrwa jeszcze do wiosny, inni utrzymują, [że] już w październiku, listopadzie tego roku.
ARG I 448/8 (Ring. I/506)
Opis: oryg., rkps (ER*), atrament, j. żyd., 144x109 mm, k. 2, s. 3. Na odwrocie dok. 128.
Druk: Kronika getta, s. 317–319; Ksowim 1, s. 295–297; Joman 1, s. 313–315.
Połowa września 1941
[1]
Połowa września 1941. W mieście panuje straszny nastrój. Znów grozi niebezpieczeństwo zmniejszenia getta o 40%. Trwa likwidacja małego getta, tj. całego obszaru do Chłodnej1534. Jako przyczynę podają, że do Warszawy ma przybyć wojsko w liczbie 1,5 mln i nie ma dla nich miejsca. Inni mówią, że to dlatego, iż przez Chłodną prowadzi droga, którą wojsko przechodzi na wschód; nie chcą więc mieć tu Żydów. Nie godzą się także na propozycję Gminy, aby zbudować most, który by połączył obie części getta1535. W ostatnich dniach stała się aktualna sprawa Siennej i Śliskiej (odcinka, który graniczy z Sienną). Miałby to być pierwszy etap likwidacji małego getta. Chodzi o los ponad 100 000 Żydów, którzy, w warunkach nadciągającej zimy, musieliby spakować manatki i przeprowadzić się do i tak już przepełnionego [dużego] getta. Ludzie przypominają,
że rokrocznie ludność żydowska otrzymuje z okazji Strasznych Dni jakiś „prezent”:
dwa lata temu osławione bombardowanie tylko getta1536, w ubiegłym roku [powstanie] getta, a w tym roku [likwidacja] małego getta. Widocznie wraz ze zbliżaniem się zimy zbiry nie mogą wytrzymać. Cały niemiecki sanitariat jest przeciwny planowi zniesienia małego getta, co zostanie ewentualnie zrekompensowane przez przydzielenie osiedla Powązki, głównie dlatego, że przerażające zagęszczenie wywoła straszne nasilenie epidemii. Inicjatorem tego projektu jest prawdopodobnie sam gubernator. Ludność jest okropnie zaniepokojona. Potracono zupełnie głowy.
Drugą kwestią, która od dłuższego czasu nie schodzi z porządku dziennego, są epidemie, zwłaszcza tyfusu. Lekarze obawiają się, że zimą co piąty, a niektórzy twierdzą, że nawet co drugi człowiek zachoruje na tyfus. Wszystkie dotychczasowe środki nie pomagają. Kolumny sanitarne szerzą tyfus, zamiast go zwalczać, ponieważ właścicieli eleganckich mieszkań, w których nie trzeba dokonywać dezynfekcji, szantażują groźbą zniszczenia bielizny, odzieży itp., a niechlujnych mieszkań, których lokatorzy dają okup, nie dezynfekują. I w ten sposób wszy przenoszą się na całą Warszawę. Ogromna
1534 Komisarz getta Auerswald zdecydował się na zredukowanie obszaru getta i zmianę sposobu wytyczania granic w celu jego uszczelnienia, motywowanego groźbą epidemii tyfusu. W rzeczywistości chodziło jednak o uniemożliwienie szmuglu oraz kontaktów z tzw. stroną aryjską.
1535 Most nad ul. Chłodną wybudowano w styczniu 1942 r.
1536 23 września 1939 r., w który wypadało święto Jom Kipur, był dniem szczególnie zaciętego bombardowania dzielnicy północnej.
