Ludzie piszą prawdę1551.
Łomża w lesie1552.
Dlaczego biedota lepiej znosi tyfus. Wychodzi z mieszkania, gdy wchodzi doktor.
Przewożenie chorych z Siennej. Wózki na ulicy. Straż zabiera meble.
[tłum. z j. żyd. Agata Kondrat]
ARG I 448/10 (Ring. I/506)
Opis: oryg., rkps (ER*), atrament, ołówek, j. żyd., 75x111 mm, k. 2, s. 4.
Druk: Ksowim 1, s. 299–301; Joman 1, s. 317–319.
Wrzesień [1941]
[1]
Pewien żebrak, uchodźca z Niemiec, przechorował tyfus na ulicy. Nagle spostrzeżono, że chodzi po ulicy opatulony w kołdrę. Lekarz zmierzył mu temperaturę i stwierdził 39 stopni. Przebieg choroby był widocznie lekki. Teraz chodzi bez płaszcza.
Pewien chłopak, żebrak, śpiewa dźwięcznym głosem: „Nie chcę oddać bonów1553, chcę jeszcze doczekać się dobrego” – to samo po polsku. Ludzie dają mu pieniądze za jego piękny głos. Porzekadło Rubinsztajna o oddaniu śmierci bonów przyjęło się. Mój synek powiedział, że boi się, że Petersburg odda swój bon1554.
Wśród dzieci bardzo się szerzy demoralizacja. Jako ilustracja niech posłuży fakt,
że powstają bandy dziecięce, które biją się jedna z drugą i biorą jeńców. Jedna z band – banda Kucyka1555 – znana jest z tego, że wieczorem bije dziewczęta na placu na Tłomackiem1556. Po zmierzchu żadna panna nie waży się tam pokazać. Chuligani drwią sobie z policji żydowskiej. Widziałem taki oto obrazek: na Tłomackiem stał pluton gWydziału Zdrowiag i gimnastykował się. Banda uliczników kpiła z nich i wołała: „gTra-ta, szafa gra!g”.
Na akademii ku czci Szolem-Alejchema1557 widziałem dostojnego żebraka, wyciągającego rękę po jałmużnę.
1551 Być może aluzja do pogłosek o przebiegu akcji Reinhardt.
1552 W sierpniu 1941 r. ok. 2200 osób z łomżyńskiego getta rozstrzelano w lesie obok Giełczyna.
1553 W oryg. Opgebn di bone (żyd. oddać bonę [kartkę żywnościową], czyli umrzeć); tekst piosenki zob. Dzieci, dok. 16.
1554 Tak w oryg., powinno być: Leningrad. Aluzja do blokady Leningradu przez Niemców, która trwała od 8 września 1941 do 27 stycznia 1944 r.
1555 Brak bliższych informacji o tej osobie.
1556 Chodzi o tzw. plac Trzech Murów w pobliżu Tłomackiego.
1557 Szolem-Alejchem, właśc. Szolem Rabinowicz (1859–1916), klasyk literatury żydowskiej, prozaik, felietonista, publicysta. Ogromną popularność przyniosło mu umiejętne łączenie wątków humorystycznych i tragicznych (lub tragikomicznych), które jest jedną z cech rozpoznawczych jego utworów. Był też jednym z pierwszych pisarzy żydowskich, którzy pisali zawodowo, próbując swych sił w różnych gatunkach literackich. W 1905 r. opuścił Rosję i po pobycie w Europie Zachodniej osiadł w Nowym Jorku.
