to, od czego chcecie nas odseparować, polski język i kultura, właśnie tego, na przekór wam, będziemy używać i to pielęgnować1785. Sądzę jednak, że jest to także świadectwo silnej [2] asymilacji językowej, która była widoczna już przed wojną1786, obecnie zaś stała się na żydowskiej ulicy jeszcze bardziej zauważalna. Dopóki ulice wypełniała mieszana ludność, nie rzucało się to jeszcze tak bardzo w oczy, ale teraz, kiedy na ulicach są tylko Żydzi, widać, jak daleko posunął się ten proces. Jak widać, bez terytorialnej koncentracji jesteśmy skazani na całkowitą asymilację, chyba że rewolucja stworzy nam nowe możliwości rozwoju narodowego. Mała jest jednak na to nadzieja, otrzymane bowiem stamtąd1787 relacje świadczyły o całkowitej asymilacji: zamknięto szkoły żydowskie w Kijowie, Mińsku oraz w innych miastach [zamieszkałych przez ludność] żydowską i jedyną, ostatnią ostoją kultury żydowskiej jest tam teatr1788. Nauki żydowskiej1789
w ogóle tam nie ma.
ARG I 445/18 (Ring. I/503/1)
Opis: oryg., rkps (ER*), atrament, j. żyd., 149x195 mm, k. 1, s. 2.
Druk: Kronika getta, s. 387–388; Ksowim 1, s. 370–371; Joman 1, s. 375–376.
Maj 1942
[1]
Maj [19]42. Pomoc społeczna nie rozwiązuje sprawy. Pomaga ludziom na krótki
czas. Ludzie i tak muszą umrzeć. Przedłuża cierpienia, nie przynosi wybawienia, gdyż aby móc cokolwiek uczynić, musiałaby dysponować milionami złotych miesięcznie. A tych nie posiada. Jest to stwierdzony fakt, że wszyscy podopieczni kuchen [ludowych] wymierają, jeżeli jedzą tylko zupki z kuchen i suchy chleb kartkowy1790. Nasuwa się więc pytanie, czy nie byłoby rzeczą bardziej celową przeznaczyć te pieniądze dla wybranych, cdla społecznego aktywuc, dla elity duchowej itd. Sytuacja jest jednak tego rodzaju, że po pierwsze: wybrańcy stanowią dość znaczną grupę i nie starczyłoby nawet dla nich. Po drugie: powstaje pytanie, czy można skazać [na śmierć] rzemieślników, robotników i wartościowych ludzi – u siebie w miasteczkach byli oni produktywni, a getto i wojna zamieniły ich w nieludzi, szmelc, odpadki, kandydatów do masowych grobów.
1785 Zob. wypowiedź Hilela Cejtlina w ankiecie „Oneg Szabat”; Utwory literackie, dok. 5.
1786 Na temat stopnia asymilacji językowej wśród Żydów polskich przed wojną zob. N. Cohen, Zapominanie języka. Polszczyzna i jidysz wśród młodzieży żydowskiej w międzywojennej Polsce, tłum. I. Suchojad, w: Polskie tematy i konteksty literatury żydowskiej, red. E. Prokop-Janiec, M. Tuszewicki. Kraków 2014, s. 269–275.
1787 Tj. z ZSRR.
1788 Szerzej na ten temat zob. E. Bemporad, Becoming Soviet Jews. The Bolshevik Experiment in Minsk, Bloomington–Indianapolis 2013; A . Shternshis, Soviet and Kosher. Jewish Popular Culture in the Soviet Union, 1923–1939, Bloomington–Indianapolis 2006; D. Shneer, Yiddish and the Creation of Soviet Jewish Culture, 1918–1930, Cambridge 2004.
1789 Tj. żydowskich instytucji naukowych.
1790 Być może te refleksje Ringelbluma związane są z doświadczeniami Racheli Auerbach jako kierowniczki kuchni ludowej; por. dok. 113
