[29]
Nielegalni
Nielegalni to ludzie bez numerków, ludzie, którzy w myśl prawa powinni się znajdować na Umschlagplatzu, a jednak żyją. Ilu ich jest, nikt nie wie. Są różne liczby: niektórzy szacują liczbę nielegalnych na 7000, inni na 10 000, a nawet na 15 000. Faktem jest, że są!
Kim oni są? Wielką część stanowią członkowie rodzin [ludzi] legalnych, w większości policjantów, urzędników Gminy i in. Są to również zredukowani urzędnicy Gminy lub ŻTOS, którzy nie poszli na Umschlagplatz, ale ukryli się i obecnie przytulili do swych kolegów.
Jest jednak również trzecia kategoria: prości, zwykli ludzie, którzy po prostu dobrze
się schowali i nadal się ukrywają. Płacą Werkschutzowi haracz za milczenie i mieszkają u siebie w domu. Wielu nielegalnych to ludzie z rozwiązanych szopów, którym udało się uratować z Umschlagplatzu. Takimi szopami były: [Karla] Heinza Müllera1951, gdzie zginęło wielu żyd[owskich] artystów i innych, „Oschmann” (dawniej „Ort”)1952, „OXACO”1953, Zimmermann1954 itd.
Są całe domy, jak np. Nalewki 35, 37, 41 i in., w których mieszkają setki nielegalnych.
Kwestia pomocy dla nielegalnych staje się z dnia na dzień coraz bardziej pilna.
Nielegalnym urzędnikom wydaje się zupy i chleb.
[30]
Strategia wojenna Niemców wobec Żydów w Warszawie
Strach Niemców przed zetknięciem się z wielkim skupiskiem żydowskim.
Strach przed powstaniem przy pomocy Polaków i desantu.
Dziel i rządź. Zatruli stosunki między Żydami i Polakami i uniemożliwili wszelką
pomoc z tej strony.
Oszukali ludność co do wysiedlenia. Chełmno pozostało tajemnicą dla ogółu
ludzi.
Nastawili warszawiaków przeciwko uchodźcom. Rzekome oswobodzenie od nieproduktywnych elementów.
Służbie Porządkowej obiecali bezpieczeństwo [osobiste] oraz bezpieczeństwo
członkom ich rodzin, nawet wujów, teściowych i spowinowaconych.
1951 Szop Karla Heinza Müllera (galanteria metalowa), znajdujący się przy ul. Mylnej 11, do którego przyłączono pracownię wybitnego rzeźbiarza Abrahama Ostrzegi z Mylnej 9, rozwiązany 25 sierpnia 1942 r.
1952 Szop Oschmanna-Leszczyńskiego, położony przy ul. Nowolipie 18, zatrudniał latem 1942 r. 2 tys. ludzi, którzy zajmowali się praniem i czyszczeniem mundurów przywiezionych z frontu wschodniego, odświeżaniem płaszczy i czapek wojskowych itp.
1953 Szop rymarski OXACO, mieszczący się przy ul. Sochaczewskiej, zatrudniał przed akcją 500 robotników.
1954 Szop AHAGE-Zimmermann, położony przy ul. Miłej 43, produkował towary papiernicze, przed akcją zatrudniał 1000 osób. Zlikwidowany 19 września 1942 r.; zob. Lewin, s. 224 (zapis z 20 września 1942 r.).
