RRRR-MM-DD
Usuń formularz

Prasa getta warszawskiego: wiadomośc...

strona 26 z 415

Osobypokaż wszystkie

Miejscapokaż wszystkie

Pojęciapokaż wszystkie

Przypisypokaż wszystkie

Szukaj
Słownik
Szukaj w tym dokumencie

Transkrypt, strona 26


Wstęp XXV „Dzieje…” zamyka opis wydarzenia, które zakończyło działalność stacji nasłuchów. Jak pisze Bresław, 15 lipca „nastąpiła wielka wsypa” – chłopiec pobierający opłaty za elektryczność w domu na Pawiej spostrzegł u niego rewolwer. Tej nocy Szmuel jak zwykle wysłuchał wiadomości, 16 lipca rano ukazał się ostatni numer „Wiadomości i Komunikatów”. Tego dnia okazało się, że chłopiec poinformował o swoim odkryciu innych sąsiadów Bresława. Mieszkanie było „spalone” i w ciągu kilku godzin radio oraz broń zostały z niego zabrane.

Wczesnym latem Mordechaj Anielewicz wyjechał do Będzina i Sosnowca56. Nie było go w Warszawie, gdy rozpoczęła się i trwała wywózka Żydów do Treblinki. Wrócił we wrześniu, gdy dowiedział się o śmierci Bresława i Kapłana, czyli de facto reszty kierownictwa Ruchu. W tym okresie aparat radiowy został przeniesiony do lokalu Droru przy Dzielnej 3457.

Bardzo niewiele wiemy o tym, w jakich okolicznościach wznowiono opracowywanie biuletynów z nasłuchu radiowego późną jesienią i zimą 1942/1943 r., obejmujących audycję nadaną w listopadzie 1942 r. oraz wiele audycji z okresu od 16 grudnia 194258do 11 stycznia 1943 r. Nie jesteśmy także pewni, czy wszystkie komunikaty, które znajdują się w tej jednostce archiwalnej (dok. 9), pochodzą z tego samego źródła. Forma jednego z nich (z 30 grudnia 1942 r.) wyraźnie nawiązuje do tych przygotowywanych przez Anielewicza i Bresława do lipca 1942 r. Numer ten jest zatytułowany „Komunikaty i Wiadomości” (co jest odwróceniem oryginalnego tytułu wydawnictwa), jest też jedynym opatrzonym dopiskami dotyczącymi pór dnia, czyli czasu nadania audycji radiowych, które stały się podstawą biuletynów. Zakończenie wydawania zapisu komunikatów radiowych wiąże się niewątpliwie z akcją z 18 stycznia 1943 r., kiedy Żydzi stawili zbrojny opór Niemcom; w rezultacie Niemcy wywieźli do Treblinki kilka tysięcy osób, a ponad tysiąc zabili na ulicach getta59.

Mniej więcej w tym samym czasie (połowa listopada 1942 – połowa stycznia 1943 r.) grupa „Oneg Szabat” wydawała w formie powielanego maszynopisu „Wiadomości” poświęcone wyłącznie wydarzeniom na terenie okupowanej Polski, a przede wszystkim w getcie warszawskim60. Graficzne podobieństwo między „Wiadomościami” a radiowymi komunikatami61z tego okresu nie pozwala wykluczyć, że za oboma periodykami krył się ten sam wydawca – krąg współpracowników „Oneg Szabat”. W tym okresie osoby z kierownictwa grupy: Ringelblum, Hersz Wasser i Eliasz Gutkowski, miały tworzyć komisję archiwalną przy Żydowskim Komitecie Narodowym (ŻKN),