210 „Przegląd Marksistowski”, nr 8 [2]
aa[…]aa dostaje się Trocki na miejsce wygnania, nad rzekę [Lenę]598
aa[…]aa wówczas gazeta „Wostocznoje Obozrenije”599, założona
aa[…]aa [narod]ników, a przejściowo opanowana przez marksistów. Pod pseu[donimem Antid]–Oto pisuje do niej Trocki artykuły polityczne, korespondencje a[…]a krytyki literackie, które po latach ukazały się w ZSRR, jako [oddzielny to]m. Równocześnie pisze odezwy i ulotki dla socjaldemokratycznej orga[nizacji] na Syberii.
Pod koniec lata 1902 r. ucieka Trocki z Sybiru. Przez Wiedeń, Zurych [i Pa]ryż przybywa na jesieni do Londynu, zajeżdżając wprost z dworca do Leni[na]600.
W Londonie znajdowała się redakcja „Iskry”601. Do kolegium redakcyjnego wchodziło sześciu ludzi o niepoślednim autorytecie w ruchu robotniczym: Lenin, Plechanow, Martow602, Wiera Zasulicz603, Axelrod604i Potresow605. Sekretarką redakcji była [żo]na Lenina, Nadieżda Konstantynowna Krupskaja606. Dwudziestotrzyletni Trocki zaczyna wkrótce współpracować w „Iskrze”. Początkowo pisze drobne notatki, potem artykuły polityczne, a nawet artykuły wstępne607. Równocześnie Trocki występuje z odczytami w rosyjskich koloniach studenckich w Londynie, Brukseli, Leodium608, Paryżu i w różnych innych miastach Szwajcarii i Niemiec609. W cztery miesiące po przyjeździe Trockiego Lenin proponuje dokooptowanie go do redakcji, jako pełnoprawnego członka. Ale wobec sprzeciwu Plechanowa zostaje Trocki dokooptowany tylko z głosem doradczym610.
Tymczasem „Iskra” zostaje przeniesiona do Genewy, wraz z nią – Trocki. W Genewie wre praca przygotowawcza do drugiego Zjazdu Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji611. Zjazd 1903 r. miał decydujące znaczenie dla rosyjskiego ruchu
