Wstęp 13
w 1930 r. Listy te zachowały się w Archiwum Lwa Trockiego i Międzynarodowej Opozycji Lewicowej w Międzynarodowym Instytucie Historii Społecznej w Amsterdamie32. Ważnych informacji dostarcza również zachowana tam korespondencja drugiego spośród nestorów polskiego trockizmu – Kazimierza Badowskiego, używającego u progu lat trzydziestych pseudonimu „W. Lewicki”.
Trockizm wyodrębnił się jako osobny ruch i teoria po XV zjeździe WKP(b) – Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej (bolszewików) – w 1927 r. oraz VI kongresie Kominternu w 1928 r. XV zjazd przyniósł triumf Stalina w walce o polityczne przywództwo w ZSRR, wykluczenie z partii antystalinowskiej opozycji oraz zesłanie wielu jej działaczy, wśród nich Trockiego, który znalazł się w Ałma Acie, by rok później rozpocząć życie wygnańca – w Turcji, Francji, Norwegii, wreszcie w Meksyku. VI kongres III Międzynarodówki zadecydował o zwycięstwie linii stalinowskiej w polityce międzynarodowego ruchu komunistycznego – proklamowano początek „trzeciego okresu” (po przesileniu rewolucyjnym po I wojnie światowej i względnej stabilizacji kapitalizmu w połowie lat dwudziestych), który miał przynieść załamanie kapitalizmu i wznowienie walk rewolucyjnych. Komintern zalecił komunistom skupienie się w „trzecim okresie” na walce z reformistycznymi partiami socjaldemokratycznymi (określonymi mianem „socjalfaszystowskich”), co przyczyniło się do lekceważenia zagrożenia faszystowskiego, a niekiedy wręcz prowadziło do współpracy z faszyzmem przeciwko socjaldemokratom, np. podczas niesławnego plebiscytu w Prusach w 1931 r.33
Dla polskiego trockizmu punktem zwrotnym było przyjęcie nowego kursu przez Komunistyczną Partię Polski. W 1929 r. na jej czele staje Julian Leszczyński-Leński (1889–1937), odtąd kierunek partii nadawała wierna stalinowskiej ortodoksji „mniejszość”, „większość” zaś – z Adolfem Warskim (1868–1937) i Werą Kostrzewą (1876-1939) – została odsunięta.
Jak się wydaje, właśnie bezradność ruchu komunistycznego wobec triumfującego nazizmu stanowiła najistotniejszą przyczynę ukształtowania się odrębnego ruchu trockistowskiego w Polsce34. Nie może to dziwić, zważywszy, że większość ruchu stanowili działacze żydowscy, z oczywistych powodów przerażeni rosnącym w siłę hitleryzmem. W wyborach w 1930 r. NSDAP zwiększyła liczbę mandatów w Reichstagu z 12 do 107, reformistyczna, socjaldemokratyczna SPD pozostała najsilniejszą partią w parlamencie ze 143 mandatami, a trzecią siłą była KPD, która uzyskała 77 mandatów. W tej sytuacji polityka KPD, nastawiona na walkę przede wszystkim z SPD, jawiła się jako samobójcza i moralnie niedopuszczalna.
Równocześnie KPP w ramach walki z PPS i Bundem rozpoczęła tworzenie odrębnej centrali związkowej – Lewicy Związkowej, powołanej w 1931 r. W tym samym roku zaczęła się kształtować wewnątrz KPP grupa opozycyjna, która z czasem nabrała charakteru trockistowskiego. Do jej twórców należeli Hersz Mendel
