Centralna Biblioteka Judaistyczna

Di Central-Farwaltung fun Profesjoneln Jidiszn Artistn-Farejn in Pojln [Zarząd Główny Zawodowego Związku Artystów Żydowskich w Polsce] mb107

mb107

Na zdjęciu następujący członkowie Zarządu Głównego Związku Artystów Żydowskich w Polsce (od prawej do lewej): M. Juwiler, D. Marsalow, S. Rozen, D. Lui, Ch. Sandler, A. Rotman, H. Fiszer, dr M. Weichert, I. Nożyk, I. D. Lederman. Nazwiska członków zarządu, których brak na zdjęciu: Sz. Landau, W. Nejhojz.

"Weg fun zind" ["Dzieje grzechu"] mb104

mb104

Recenzja z przedstawienia polskiego wg "Dziejów grzechu" S. Żeromskiego w Teatrze Polskim w Warszawie, adapt., insc. i reż. L. Schiller. Na początku autor recenzji tłumaczy się ze swojego przekładu na jidysz tytułu. Zamiast bardziej konwencjonalnego wariantu „Geszichte fun zind”, zaproponował wersję dosłownie oznaczającą „Drogę grzechu” jako lepiej oddającą tempo gry – tempo raczej zamierzone, niż osiągnięte. 43 szybko zmieniające się odsłony odzwierciedlać miały niepokój współczesnego człowieka. Recenzent zestawia cechy formy dramatycznej i narracyjnej. Z uznaniem wyraża się o pomyśle dosłownego przeniesienia na scenę epizodów z powieści, w miejsce tradycyjnego dopisywania i uzupełniania materiału narracyjnego dla stworzenia „adaptacji scenicznej”. Porównuje „Dzieje grzechu” z innymi tego typu próbami w teatrze polskim („Anna Karenina” wg L.Tołstoja, „Zbrodnia i kara” wg F. Dostojewskiego, „Sanin” wg N. Arcybaszewa) i jidysz („Fiszke der krumer”wg Sz. Abramowicza, „Tewie der milchiker” wg Sz. Rabinowicza, „Motke ganew”wg Sz. Asza, „Giber in kejtn” wg V. Hugo, „Gloknklinger fun Notre-Dame” wg V. Hugo). Weichert chwali L. Schillera jako „prawdziwego” reżysera. Wyróżnia jego wcześniejsze inscenizacje „Kniazia Patiomkina” T. Micińskiego, „Róży” S. Żeromskiego, „Nie-Boskiej komedii” Z. Krasińskiego. Jednak wskazuje też na wady spektaklu, zwłaszcza brak powiązania między scenami oraz niejednolitość i meandryczność w reżyserii i scenografii ([K.] Frycza]). Sprawozdawca nie pomija także głównych kreacji aktorskich [Marii] Modzelewskiej (Ewa Pobratymska) i [Bogusława] Samborskiego. Recenzja kończy się omówieniem kontrowersji, jakie wywołał spektakl. Obrzucanie sceny zgniłymi jajami i balonami z substancją cuchnącą okazało się jednak o tyle dobroczynne, że doprowadziło do radykalnej poprawy frekwencji. „Nigdy nie wiadomo, skąd przychodzi jeszue [ocalenie]” – konkluduje filozoficznie reżyser i krytyk w jednej osobie.

Anons książki "Teater un drame" M. Weicherta mb05

mb05

Anons książki Michała Weicherta "Teater un drame" [Teatr i dramat] Wydanie dwutomowe; każdy tom po 4 zł Pozycja reklamowana jako ważna dla działaczy teatralnych i aktorów Dla osób z kręgów teatralnych obiecane rabaty Sprzedaż wyłącznie w spółdzielni "Bicher" [Książki] [Autor zbioru: M. Weichert (1890 Stare Miasto, Galicja - 1967 Izrael) teatrolog, reżyser, pedagog, działacz społeczny. Studiował u Maxa Reinhardta. Jako reżyser współpracował z Trupą Wileńską. Założył żydowską szkołę dramatyczną w Warszawie, Żydowskie Studio Teatralne, Jung Teater [Teatr Młodych]; publicysta teatralny, prezes Związku Artystów Scen Żydowskich]

Anons z ofertą wykładu Michała Weicherta mb10

mb10

Miasta, które reflektują na wykład, proszone są o nadsyłanie zgłoszeń na adres: dr Michał Weichert, Warszawa, ul. Senatorska 6. Tytuł wykładu: Ośrodki teatralne w dzisiejszej Europie: Berlin i Moskwa. Tezy wykładu: Co to znaczy ośrodek teatralny? – Kiedyś i teraz – Maks Reinhardt, genialny reżyser – Gerhardt Hauptman-najgłębszy dramaturg – Stanisławski i Czechow-mistrzowie nastroju – Wpływy środowiska cesarskiego i dworu cara – Rewolucja i teatr – Inteligencja i masy – Dziesiątki tysięcy aktorów w jednym przedstawieniu – Teatr i fabryka, klub, szkoła – Jewreinow-reżyser rewolucyjnego podniecenia – Tairow-reżyser oswobodzonego ciała – Bez kurtyny i kulisów – Zniszczenie i odbudowa – Forma czy treść – Na zgliszczach ekspresjonizmu w Niemczech – „Hamlet” we fraku – Temperatura i piękno – Artystyczni gaoni [geniusze] – W krainach humoru – W drodze ku nowemu realizmowi.

Premieres in Berlin [Premiery w Berlinie] mb97

mb97

Korespondencja z Berlina, w której autor - teatrolog i reżyser jidyszowy działający w Polsce, charakteryzuje ogólnie Berlin teatralny, a potem zatrzymuje się konkretnie na dwóch premierach. Berlin, z racji choćby możliwości materialnych, przyciąga największych artystów. Także początkujący dramaturgowie, choć chętnie wyrażają zgodę na wystawienie swych utworów na prowincji, jednak wiedzą, że "smichę" [dosł. uprawnienia rabina, certyfikat potwierdzający te kompetencje; przen. oficjalne zaliczenie w poczet] dramatopisarze mogą otrzymać dopiero w Berlinie. M. Weichert gościł właściwie na wystawie teatralnej w Magdeburgu, ale nie mógł sobie odmówić wizyty w teatrach Berlina "przy okazji". Reżyser żydowski zauważa, że Berlin nie jest tym dla Niemiec, czym Paryż dla Francji, a Moskwa dla Rosji. W Niemczech obok Berlina liczą (liczyły) się także główne ośrodki teatralne "landów", np. Weimar, Stuttgart, Monachium, Dusseldorf, Drezno, Frankfurt. Każde z tych centrów, obok Berlina, ma swój udział w tworzeniu teatru niemieckiego. Jednak to Berlin ma największą liczbę widzów teatralnych i najsprawniej działającą organizację widzów w Niemczech. Nic więc dziwnego, że działa tu 40 scen. Nie wszystkie jednakowo zasługują na uwagę. Autor odnosi się tylko do następujących 2 premier: "Henryka IV" ["Henry IV"] W. Szekspira (na podstawie obserwacji próby generalnej) w Lessigtheater M. Reinhardta (reż. K.H. Martin) oraz "Hopla, mir lebn" [oryg. niem. "Hoppla, wir leben" E. Tollera] w Theater am Nollendorfplatz E. Piscatora. Artykuł ilustrowany jest zdjęciami A. Granacha w insc. Piscatora.

Di teater-welt in Berlin [Świat teatru w Berlinie] mb92

mb92

Korespondencja z Berlina datowana 5 maja [1927], w której autor - teatrolog i reżyser jidyszowy działający w Polsce, zajmuje się nie tylko repertuarem, reżyserią i wykonaniem autorskim, ale nadmienia też o kwestiach organizacyjno-finansowych. Autor odnosi się m.in. do następujących przedstawień: "Sacco i Vanzetti" w November-Studio A. Granacha w reż. L.Lindberga; "Tkacze" w teatrze państwowym w Berlinie w reż. L. Jessnera, "Bunt w domu poprawczym" [w Berliner Thalia-Theater]; "Trojaner" w Volks-Buehne; "Rywale" w reż. E. Piscatora w Theater in der Koeniggraetzerstrasse; "Bohaterowie" w Berliner Theater; "Londyński syn marnotrawny" ["The London Prodigal"] i "Król Jan" w teatrze państwowym L. Jessnera oraz "Jużik" ("odjudaizowanej", dziejącej się w Czechosłowacji wersji "Joszke Muzikant" rosyjsko-żydowskiego autora) z rosyjskim aktorem M. Czechowem w roli tytułowej w Kammerspiele M. Reinhardta; "Paweł wśród Żydów" w Deutsches Theater, reż. K. Martin. Nie była to pierwsza wizyta Weicherta w Berlinie, więc mógł sobie pozwolić na pewne uogólnienia i porównania z poprzednim pobytem. W artykule m.in. przeczytać można o szkolnictwie dramatycznym i roli studiów teatralnych w życiu kulturalnym Berlina, o wysokim poziomie aktorstwa nawet u mniej znanych aktorów, o trendach repertuarowych (popularnych tematach), prawdopodobnym kryzysie, jeśli chodzi o wartość artystyczną granych sztuk współczesnych, stopniowym uniezależnianiu się od gwiazd żądających astronomicznych honorariów. Co do kwestii organizacji i finansowania teatrów w Berlinie (problemy organizacyjno-finansowe były wówczas palące w teatrze jidysz w Polsce) w tekście przeczytać można m.in. pozytywne słowa [jak zawsze] o organizacji "Volksbuehne", a także o założonej na jej wzór przez Reinhardta i kilku dyrektorów prywatnych teatrów organizacji, która uratowała Deutsches Theater przed katastrofą finansową po "klapie" inscenizacji sztuki Werfla.

Erwin Piscator afn szejd-weg [Erwin Piscator na rozdrożu] mb93

mb93

Autor – sam publicysta, teoretyk, reżyser i działacz teatralny, zastanawia się nad skomplikowaną sytuacją, przed którą stanął niemiecki reżyser i dyrektor teatru Erwin Piscator (1893-1966). Znane były już jego wcześniejsze śmiałe inscenizacje w „cudzych” teatrach: w [Preussisches] Staatsteater i w Volksbuehne Berlin. Konflikt z zarządem Volksbuehne (na tle zbyt jaskrawo politycznej wymowy spektaklu), podchwycony przez żądną sensacji prasę berlińską, ściągnął na niego uwagę snobistycznej publiczności mieszczańskiej. Piscator założył więc własną scenę: Piscator-Buehne na Nollendorfplatz. Trzy pierwsze inscenizacje cieszyły się powodzeniem i to nie tylko ze względu na skandalizującą aurę, ale i zdolności reżyserskie artysty. M. Weichert wymienia cechy, które szczególnie ceni u „kolegi po fachu”. Akcentuje też znaczenie credo artystycznego komunizującego Piscatora, który traktował teatr jako narzędzie walki politycznej. Jednak, chcąc wcielać w życie swoje ideały nie tylko na scenie, ale i w rzeczywistości, napotkał na poważne i nieprzewidziane przeszkody. Reżyserując w „cudzych” teatrach, nie interesował się stroną ekonomiczną. W przypadku jego wcześniejszych dzieł, deficyt kasowy pokrywał budżet państwa lub członkowie towarzystwa i abonenci (Volksbuehne). W jego własnym teatrze po trzech premierach cieszących się powodzeniem, szczęście się odwróciło i Piscator zakończył jeden sezon z deficytem ok. 0.5 mln marek (120000$). Przyczyniły się do tego: wysokie gaże lubianych artystów, wysoki czynsz za budynek oraz koszty rozbudowanego aparatu technicznego i oświetleniowego. W rezultacie bilety w jego teatrze musiały być drogie. Pomimo to musiał grać wiele wieczorów przy zapełnionej widowni, co było prawie niewykonalne [budynek był przeznaczony na 1100 widzów]. Do jego z zamierzenia „proletariackiego teatru” nie mogli chodzić proletariusze, robotnicy, nawet urzędnicy. Do tego dołączyły się rozczarowania w zakresie repertuaru, ale o tym już w innym artykule.

Ustaw po

Struktura

Filtry

Instytucja

Współpracownik

Hasło przedmiotowe

Autor

Język

Lokalizacja

Wydawca

Kategoria

dr Michał Weichert