mb105

Informacja, że do Wilna na kilka dni przybył utalentowany artysta żydowski Bencjon Cukierman. W mieście jest już znany i to nie tylko z racji cieszących się powodzeniem wystaw w 1915 i 1919 r. Malarz urodził się w miasteczku Lebedewe [Liebiedziewo?] w guberni wileńskiej. Uczęszczał do jesziwy wileńskiej, aż przypadkowo odkryto jego uzdolnienia i skierowano do lokalnej szkoły plastycznej. Jako artysta jeszcze stosunkowo młody już miał swoje wystawy indywidualne w Paryżu, Moskwie, Petersburgu. (Także mieszkańcy Warszawy i Krakowa mieli okazję oglądać jego prace). Aktualnie Cukierman przybywa do Wilna z Jerozolimy, gdzie przewodniczył Żydowskiemu Związkowi Artystów.

mb106

Krótka notatka informująca, że w Wilnie aktualnie przebywają byli członkowie "Wilner Trupe" Chane Braz i Aleksander Sztejn. Zostali oni zaproszeni na nadchodzący sezon do Państwowego Teatru Żydowskiego w Rydze. [Chane Braz ur. 1895, zabita przez nazistów. Urodziła się we wschodniej Polsce. Jako dziecko przez pewien czas mieszkała u krewnych w Wilnie, gdzie uczęszczała do szkoły. Już w 12 roku życia była zmuszona podjąć pracę. W 1919 r. wstąpiła do Wileńskiego Jidyszowego Studia Dramatycznego. Potem przyłączyła się do "Wilner Trupe" [Trupy Wileńskiej]. W tym ambitnym zespole dramatycznym zajmowała ważne miejsce jako odtwórczyni ról charakterystycznych, m.in. Zinajdy w "Ten, którego biją po twarzy" L. Andrejewa, Judyty w sztuce "Uriel Acosta" K. F. Gutzkowa, Mejty w sztuce "Pusta karczma" P. Hirszbejna, Tamar w "Amnon i Tamar" Sz. Asza, Sary w "Sabataju Cwi" J. Żuławskiego. Potem wyjechała do ZSRR, gdzie z powodzeniem występowała w Charkowie, Kijowie, Odessie. We wrześniu 1928 ponownie wstąpiła do Trupy Wileńskiej. Już pozostała w Polsce, wyjeżdżając na tournees po prowincji oraz występując z "koncertami słowa".

mb61

W Wilnie trwają przygotowania do jubileuszu dwudziestolecia działalności artystycznej Sz. Kutnera. Artysta ten cieszy się uznaniem w różnych kręgach wileńskich odbiorców, od masowego widza do konesera. Ten pełnokrwisty, autentyczny i niezafałszowany artysta przeszedł ciężką drogę w zawodzie. Jego możliwości aktorskie okazały się wszechstronne. Sprawdza się w żydowskich operetkach wydaje się ludowy. W repertuarze europejskim - swobodny i żywy. Jednakowo dobrze wygląda w chasydzkiej kapocie i w salonowym fraku. W sztukach europejskich nie daje się u niego zauważyć akcentu specyficznego dla operetki żydowskiej. Kutner posiada dar przeobrażania się ze sztuki na sztukę, z postaci w postać. Choć obecnie sytuacja zmusza go do przyjmowania ról w "tanim" repertuarze, wciąż udaje mu się zachować osobowość artystyczną, takt, smak, wyczucie prawdziwej sztuki. Wyrafinowanie, smak, pomysłowość, zrozumienie wykazuje także jako reżyser. Ponadto potrafi zaskakiwać charakteryzacją. Autor kończy swój tekst życzeniami.

mb01

[Autor tekstu: Hirsz Dawid Nomberg (1876-1927) pisarz, publicysta, działacz polityczny i społeczny; "bohater" tekstu: Josef Winogradow (wł. Józef Wajnsztejn) ur. 1868 Wilno, zm. 1937 USA, śpiewak rosyjskiej opery cesarskiej] Wg Nomberga Winogradow to pierwszorzędny śpiewak europejski, ulubiony rosyjski muzyk, ale jednocześnie żydowski marzyciel. Marzy o operze w jidysz. W środowisku żydowskim na koncertach dominują piosenki ludowe. Występy pozbawione są śmiałości i głębi. Żydzi chcą się rozkoszować tym, co domowe, własne, bliskie. Jednak przyszła pora uwolnienia się od dobrowolnie narzuconego sobie ascetyzmu i samoograniczenia. To dążenie do otwarcia jest wyczuwalne u Winogradowa. Jego koncerty mają charakter punktu zwrotnego, odejścia od tego, co ubogie, łatwe i ograniczone - ku nowym horyzontom dającym nieograniczone możliwości. Zaskakująca nowość w jego występach to połączenie włoskiej i rosyjskiej muzyki, ludowej mowy jidysz i pierwszorzędnego wykonawstwa na europejskim poziomie. Winogradow wykazuje mistrzowskie opanowanie swego materiału głosowego, przejawiające się w bogatym zniuansowaniu każdej nuty. Ponadto posiada wspaniałą dykcję świadczącą o umiłowaniu "mowy ludu". Śpiewak zasługuje na miano prawdziwego żydowskiego artysty i na szerokie i gorące przyjęcie.

mb03

Anons przedstawienia Jidiszer Dramen un Komedien Teater [Żydowskiego Teatru Dramatu i Komedii] w Teatrze Miejskim w Wilnie, poniedziałek 2 II 1925 trzecie i ostatnie przedstawienie po cenach zniżonych, od 60 gr. "Der giber in kejtn" [Bohater w okowach, adaptacja "Nędzników" V. Hugo], "dramat życiowy ["lebns-drame"] w 5 odsłonach z epilogiem; dramatyzacja H. Daszewski; w obsadzie: Ajzyk Samberg (jako Jean Valjean), Jonas Turkow, Ida Kamińska, Sz. Kutner, S. Altbojm, A. Kurc, D. Szajewicz, B. Litwina, L. Kuzniecow, A. Lewin, Ch. Buzgan, I. Mandelblit, A. Wronski, B. Epsztejn, A. Domb, D. Blumenfeld; reżyseria: Zygmut Turkow, asystent: B. Epszejn. Specjalna wystawa. Bilety do nabycia w kasie Teatru Miejskiego. Początek przedstawienia 19.30. Po drugim dzwonku widzowie nie będą wpuszczani na widownię. Pełnomocnicy teatru: I. Wejshof, Halpern

mb57

M. Broderson przyjedzie do Wilna na zaproszenie Kunstgezelszaft [Towarzystwa Artystycznego]. Jest to nie tylko jeden z najwybitniejszych reprezentantów młodej poezji żydowskiej, ale także wspaniały recytator, oczarowujący słuchaczy muzycznością swojej poezji. "Poezo-koncert" odbędzie się w Kunstgezelszaft. [Mojsze Broderson (1890 Moskwa - 1956 Warszawa) poeta jidysz, tłumacz poezji, malarz, rysownik, twórca teatralny. W czasie I wojny światowej przebywał w Moskwie i nawiązał kontakty z artystami rosyjskimi. W latach 1918-39 mieszkał w Łodzi. Był współzałożycielem almanachu i grupy literacko-artystycznej "Jung Jidysz" (1919). Jego pierwszy tomik poetycki- "Szwarce fliterlech" [Czarne błyskotki] wyszedł w 1913. Jego twórczość literacka i plastyczna mieściła się w nurcie ekspresjonistyczno-futurystycznym. W Wilnie był już znany, gdyż na początku 1918 r. przebywał tu i współpracował z Ludowym Komisarzem Oświaty Litwy i Białorusi. Jego poezję cechują eksperymenty brzmieniowe, słowne, neologizmy itp. Znany był z charyzmy i daru improwizacji.]

mb60

Anons "jednego jedynego" koncertu Eugène'a Ysaÿe'a - "króla skrzypiec"; akompaniuje "znany pianista" Jean de Chastain; Sala Miejska, niedziela 1 II, początek godz. 20.30; bilety w sprzedaży przez cały dzień; [Eugène Ysaÿe (ur. 16 VII 1858 Liege, Belgia, zm. 12 V 1931 Liege) wybitny belgijski kompozytor, dyrygent i skrzypek, profesor konserwatorium w Brukseli, uczeń m.in. Henryka Wieniawskiego, nauczyciel m.in. Nathana Milsteina. Jego najbardziej znanym dziełem jest "Sześć sonat na skrzypce solo"]

mb84

anons teatru jidysz korzystającego z Sali Miejskiej [Teatru Miejskiego w Wilnie] 5 II teatr nieczynny; 6 II "Der giber in kejtn" [Bohater w okowach - dramatyzacja powieści z 1862 "Nędznicy"/ "Les Misérables"V. Hugo] przedstawienie popularne, tanie bilety - od 60 gr.; Szczegóły jutro. Szabes godz. 16.00 "Di 7 gehangene" [według opowiadania "Рассказ о семи повешенных" Leonida Andrejewa z 1908 r.]; W próbach - po raz pierwszy w teatrze jidysz najnowsza sztuka "Di froj wos hot derharget" [Kobieta, która zabiła - oryg. "The Woman who Killed the Man" szt. w 5 a. z prol. i epil. Sidneya Garricka]; Szczegóły wkrótce.

mb86

Recenzja z przedstawienia dramatu obyczajowego w 6 odsł., udramatyzowanego przez H. Daszewskiego, wystawionego w Teatrze Miejskim [w Wilnie]. Dramatyzacja powieści [„Les Miserables”] V. Hugo [z 1862 r.] ustrzegła się efekciarskiej melodramatyczności typu francuskiego, zachowała elementy wielkie, prawdziwe, tragiczne. Inscenizacja nie jest pozbawiona tendencji (jako głos protestu przeciwko niesprawiedliwości, krzywdom, okrucieństwu życia), ale nie razi rezonerstwem i fałszem. Idealistyczny, heroiczny utwór francuskiego romantyzmu nie stracił na aktualności. W przeszłości inspirował Dostojewskiego i Tołstoja. W adaptacji scenicznej trzeba było dokonać znacznych skrótów, ale i tak inscenizacja robi wrażenie. Duża w tym zasługa reżysera Zygmunta Turkowa. Nie tylko przygotował bardzo poprawną i konsekwentną wystawę zewnętrzną, ale, co więcej, stworzył warunki dla współgrania wykonawców i wydobycia artystycznej osobowości każdego z nich. W roli tytułowej katorżnika [galernika], który wlecze za sobą okowy przeszłych win, walcząc w imię swojej nowo odnalezionej wiary, wystąpił [Ajzyk] Samberg. Wzniósł się na wyżyny prawdziwego tragizmu. W jego kreacji było coś ze świętego męczeństwa. Używał przy tym prostych, stonowanych środków, z powodzeniem unikając dysonansów, szarży, fałszu. Wspaniały Jonas Turkow jako inspektor policji poprzez charakteryzację, ton głosu stworzył symboliczne, ale niepozbawione życia wcielenie surowego, bezlitosnego prawa. Wzruszający ton wyczuwało się w grze Idy Kamińskiej jako prostej, naiwnej prostytutki cierpiącej za cudze grzechy. [Szlojme] Kutner zagrał pełnego miłości i współczucia ku biednym bliźnim biskupa. Recenzent chwali jeszcze grę S[oni] Altbaum (gospodyni biskupa), A. Kurca (umierający rewolucjonista), J. Mandelblita, natomiast A. Lewina i Ch. Buzgana krytykuje za szarżę. W podsumowaniu rekomenduje widowisko jako pozycję odpowiednią dla uczniów szkół żydowskich.

mb78

Informacja o gościnnych występach Karola Adwentowicza w sztuce "Prokurator Hallers" [szt. w 4 a. Pawła Lindaua] [Karol Adwentowicz (19 X 1871 Wielogóra - 19 VII 1958 Warszawa) artysta zaliczany do wybitnych polskich aktorów tragicznych. W swoich wspomnieniach zanotował, że bywał też jako widz w teatrach jidysz.]

mb80

Wykład I. Aronowicza ["Stanislaw Wyspianski un zajne werk" Stanisław Wyspiański i jego twórczość] planowany na szabes 7 II godz. 20.00, odbędzie się w środę [11 II] wieczór w gimnazjum realnym.

mb67

W Teatrze Polskim (Lutni) w niedzielę 1 II trzy przedstawienia: godz. 12.00 poranek operowy - ceny zniżone; godz. 16.00 przedstawienie dla uczniów - ceny zniżone; godz. 20.00 "Szef to ja" ["Der her szef, dos bin ich"] - farsa

mb83

W piątek wieczór odbędzie się w lokalu Kunst-Gezelszaft "poezo-koncert" Mojsze Brodersona. Poeta specjalnie na ten wieczór przyjedzie do Wilna. Broderson wystąpi także w ramach dysputy na temat kobiety żydowskiej, którą Towarzystwo Artystyczne organizuje w szabes wieczór. Szczegóły wkrótce. [Mojsze Broderson (1890 Moskwa - 1956 Warszawa) poeta jidysz, tłumacz poezji, malarz, rysownik, twórca teatralny. W latach 1918-39 mieszkał w Łodzi. Współzałożyciel almanachu i grupy literacko-artystycznej "Jung Jidysz" (1919). Jego pierwszy tomik poetycki- "Szwarce fliterlech" [Czarne błyskotki] został opublikowany w 1913. Twórczość literacka i plastyczna tego artysty mieściła się w nurcie ekspresjonistyczno-futurystycznym. W Wilnie był już znany, gdyż na początku 1918 r. przebywał tu i współpracował z Ludowym Komisarzem Oświaty Litwy i Białorusi. Jego poezję cechują eksperymenty brzmieniowe, słowne, neologizmy itp. Znany był z charyzmy i daru improwizacji.]

mb85

W szabes [6 II] odbędzie się impreza Kunst-Gezelszaft zasługująca na uwagę. Po imprezie "Sąd nad inteligencją żydowską" zwrócono uwagę na kwestię odpowiedzialności kobiety żydowskiej wobec narodu ["folk"] i kultury. W czasie zapowiadanej dysputy problem ten zostanie wszechstronnie wyjaśniony, m.in. w mowach oskarżycielskich i obrończych: adw. Emanuela Smilo, D. Kaplan-Kaplanskiego, Z. Rejzena, Chone Blanksztejna, Nechamy Epsztejn oraz Sary Rejzen. Ponadto udział weźmie poeta Mojsze Broderson, który z pewnością będzie miał do dodania wiele oryginalnych spostrzeżeń. Kto z szerszej publiczności chciałby zabrać głos, proszony jest o wcześniejsze zapisanie się w kancelarii Towarzystwa (ul. Szeroka 66 m. 4). [Wydarzenie należy do bardzo popularnej w okresie międzywojennym nie tylko w Polsce (także m.in. w USA i Ziemi Izraela) formy imprezy społecznej, politycznej, kulturalnej (często o charakterze propagandowo-promocyjnym) typu "Sąd nad <<Dybukiem>>", "Śmiech w teatrze żydowskim na ławie oskarżonych", "Małżeństwo na ławie oskarżonych". W imprezach tych nierzadko brali udział (w rolach sędziów, prokuratorów i obrońców) praktykujący prawnicy, wprowadzając elementy autentycznej procedury sądowej. Mojsze Broderson (1890 Moskwa - 1956 Warszawa) poeta jidysz, tłumacz poezji, malarz, rysownik, twórca teatralny. W latach 1918-39 mieszkał w Łodzi. Był współzałożycielem almanachu i grupy literacko-artystycznej "Jung Jidysz" (1919). Jego twórczość literacka i plastyczna mieściła się w nurcie ekspresjonistyczno-futurystycznym. W Wilnie był już znany, gdyż na początku 1918 r. przebywał tu i współpracował z Ludowym Komisarzem Oświaty Litwy i Białorusi. Jego poezję cechują eksperymenty brzmieniowe, słowne, neologizmy itp. Znany był z charyzmy i daru improwizacji.]

mb87

Anons przedstawienia muzycznego w wykonaniu zespołu "Jidisz Operetn-Trupe" [Jidyszowej Trupy Operetkowej]; 3 II godz. 21.00; ceny biletów od 60 gr do 4 zł; W programie "najpopularniejsza europejska operetka Lehara" "Graf Luksemburg" [Hrabia Luksemburg, oryg. "Der Graf von Luxemburg"] tłumaczenie na jidysz A. Chazen; reżyseria M. Azowski. W przedstawieniu udział wezmą: chór, balet i orkiestra [Operetka "Der Graf von Luxemburg", która miała prapremierę w 1909 r. w Wiedniu, należała przez kilkadziesiąt lat do żelaznego repertuaru operetek europejskich. Jej autorem był węgierski kompozytor Franz Lehar (1870-1948). Anons stanowi świadectwo różnorodności życia teatralnego w Wilnie, silnych zainteresowań muzycznych wśród wileńskich Żydów oraz charakterystycznego dla "Jerozolimy Litwy" otwarcia na operę i operetkę europejską w przekładzie na jidysz.]

mb89

anons Teatru Wielkiego na Pohulance; zapowiedź ostatniego występu W. Kaweckiej w "Hrabinie Maricy" ["Hrabina Marica", oryg. "Gräfin Mariza" operetka w 3 a., która miała swoją premierę w Wiedniu. Autorem utworu był Emmerich (Imre) Kálmán (1882-1953), jeden z najwybitniejszych przedstawicieli operetki wiedeńskiej, syn żydowskiego kupca Karla Koppsteina i jego żony Pauli z domu Singer. Wiktoria Kawecka (1875-1929) polska śpiewaczka operetkowa (sopran). Anons polskiego teatru muzycznego z Wilna opublikowany na 1. stronie jidyszowego dziennika świadczy o tym, iż kierownictwo sceny było świadome tego, że część jej odbiorców rekrutowała się ze środowiska żydowskiego. Żydzi wileńscy mieli okazję uczestniczyć w bogatym życiu muzycznym, na który składały się koncerty, spektakle operetek europejskich w przekładzie na jidysz, spektakle operetek oryginalnych żydowskich, spektakle operetki polskiej, a nawet spektakle oper europejskich w przekładzie na jidysz].

mb75

Teatr Wielki na Pohulance "dziś" [5 II] "Aida" Verdiego "jutro"[6 II] premiera: "Marietta" z H. Jaworską ["Aida" opera włoska Giuseppe Verdiego, prem. Kair 1871; "Marietta" - chodzi prawdopodobnie o bardzo popularną w latach dwudziestych XX w. na na całym świecie niemiecką operę w 3 a. "Die tote Stadt" (Umarłe miasto) Ericha Wolfganga Korngolda; prem. Hamburg 1920; potem dzieło zostało zakazane przez nazistów ze względu na żydowskie pochodzenie kompozytora i po II wojnie światowej popadło w zapomnienie; Erich Wolfgang Korngold (1897-1957) wiedeński kompozytor urodzony na Morawach - w dzisiejszym Brnie]

mb79

Zapowiedź wykładu I. Aronowicza w szabes [7 II] wieczór (godz. 20.00). Referent uwzględni kwestie życia S. Wyspiańskiego, jego roli jako wielkiego polskiego poety narodowego dla ruchu na rzecz niepodległości, wspaniałe ("wunderbare") utwory. Specjalne miejsce zostanie poświęcone postaciom żydowskim w największym (zdaniem referenta) utworze Wyspiańskiego - "Wesele". Miejsce wykładu - ul. Nowa 3.

mb58

Anons wydawniczy rosyjskiego wydawnictwa Logos z Berlina [choć językiem "Wilner Tog" jest jidysz, anons jest w języku rosyjskim] Od początku grudnia w sprzedaży książki: --gen. J. Daniłow: Rassija w mirowoj wojnie (1914-15) [Rosja w wojnie światowej (1914-15)] Autor w stopniu generała; był w sztabie opracowującym plany wojny; publikacja - pierwszą autorytatywną próbą oceny strategicznej i politycznej roli Rosji w I wojnie; --postępowanie karne i cywilne - fotokopie oficjalnego wydania t. XVI cz. 1. Od połowy grudnia w sprzedaży: --Sokołow: Ubijstwo carskoj semii [Zabójstwo rodziny carskiej] Najpełniejszy i najdokładniejszy zbiór materiałów na temat życia rodziny carskiej od momentu wybuchu Rewolucji Październikowej , wyjaśnienie tragicznej śmierci członków rodziny carskiej; liczne fotografie; --Albanow: Russkije Robinsony (Dniewnik uczastnika ekspedicji Brusiłowa) [Rosyjscy Robinsonowie (Dziennik uczestnika ekspedycji Brusiłowa)] Autor był jednym z członków ekspedycji polarniczej z 1913; książka wciągająca zarówno dla dorosłych, jak i dzieci Od stycznia: --Archiw russkoj rewolucji, tom XVI [Archiwum rewolucji rosyjskiej] wspomnienia uczestników wydarzeń: gubernatora, generałów i in. oraz dokumenty dotyczące francuskiej interwencji na południu Rosji [Ceny w dolarach.] Zamówienia kierować na adres: Logos, Berlin SW 68, Markgrafenstr.8 oddział dla Czechosłowacji - adres w Pradze [Anons stanowi źródło do badań pozycji wileńskich Żydów między Polską, Rosją i Niemcami, przepływu informacji i propagandy oraz czytelników prasy jidyszowej]

mb66

W "Grojser Teater" [Teatrze Wielkim] na Pohulance w niedzielę 1 II o godz. 16.00 przedstawienie baletowe; o godz. 20.00 jedyny występ Ireny Larar w operze "Rigoletto" G. Verdiego. [Irena Larar - właśc. O. Józefowicz primo voto Maywalt, secundo voto Mackiewicz, pseudonimy: Irena Larar, Larrar, O. Łazarska, Łuzarska (ur. 24 VI 1904 Jarosław nad Wołgą, zm. 30 I 1979 Łódź) śpiewaczka (sopran), pianistka. Śpiewu uczyła się u matki, Olgi Józefowicz pseud. Olghina, której pseudonim (Olgina) po pewnym czasie przejęła. W Wilnie najpierw występowała jako pianistka. Jako śpiewaczka zadebiutowała także w tym mieście - w partii Violetty w operze "Traviata". Podczas II wojny światowej mieszkała w Wilnie. Po wojnie po repatriacji do Polski zamieszkała w Łodzi.]

mb68

Dyrekcja teatrów polskich informuje, że od 1 II ceny biletów ulgowych będą jeszcze o 25% niższe w stosunku do cen biletów normalnych. [Informacja ta podana została w języku jidysz w jidyszowej gazecie "Wilner Tog", a więc przeznaczona była dla odbiorcy żydowskiego, z myślą, że go zainteresuje. Pośrednio może więc świadczyć o zainteresowaniu żydowskiej ludności Wilna teatrem polskim.]

mb91

Anons występów w Wilnie (w teatrze Eden, ul. Szeroka 36) "pierwszej polskiej trupy komediowo-operetkowej" złożonej z liliputów. Występy codziennie od niedzieli 8 II o godz. 20.00. "Nadzwyczajna sensacja po raz pierwszy w Wilnie"; "najmniejsi ludzie w Polsce, nie wyżsi niż o wzroście 1 m, w wieku od 20 do 40 lat"; Repertuar: 1. "Der manżet" [Mankiet], komedia w 1 a.; 2. "Andrusi rojchert [sic] papirosn" [Andrusy "dymi" papierosy], farsa scen. 3. "Di chasene ofn Wejchsl" [Ślub nad Wisłą/Ślub na Wiśle]; "Tańce i ewolucje"; Udział: śpiewak operowy Wł. Lubicz-Kubaszewski; w niedzielę [8 II] o 16.00 specjalne przedstawienie liliputów, pełne humoru i śmiechu, dla młodzieży szkolnej i dzieci [Anons stanowi źródło do badań świata widowisk w Wilnie, popularnych widowisk polskich oglądanych przez Żydów; repertuaru i tras objazdów trup; form promocji. Notabene obecnie zainteresowanie performansami ludzi o "niekonwencjonalnych ciałach" powróciło w postaci tzw. "freak shows". Uwaga: Tytuł drugiej pozycji repertuarowej został niepoprawnie przetłumaczony na jidysz, prawdopodobnie z powodu nieznajomości znaczenia polskiego regionalizmu "andrus" ('łobuziak, psotnik'), pochodzącego ze świata krakowskiej kultury podwórkowej. Także nazwa Wisły została podana w wersji niemieckiej, nie jidysz.]

mb94

Anons teatru jidysz. W Sali Miejskiej [w Wilnie] 9 II odbędzie się 400. jubileuszowe przedstawienie "Motke ganew" z A. Sambergiem; "Najpopularniejsze dzieło Szolema Asza"; W roli Meri wystąpi Ida Kamińska; ceny "tylko ten jeden raz" od 50 gr do 3 zł; ponadto zapowiedź nowej premiery - "w tych dniach" - "po raz pierwszy na scenie żydowskiej/jidysz" "Di froj wos hot deharget" ["Kobieta, która zabiła", oryg. "The Woman Who Killed the Man" S. Garricka]. Szczegóły wkrótce. [Szolem Asz (ur. 1880 Kutno, zm. 1957 Londyn) prozaik i dramaturg, uważany za klasyka nowoczesnej prozy żydowskiej w jidysz. Rozpoczął karierę literacką w Warszawie w kręgu I.L.Pereca. Początkowo pisał w języku hebrajskim, potem w jidysz. Powieść z życia półświatka "Motke ganew" ["Złodziej Motke"] ukazała się w oryginale w formie książkowej nakładem "Forwerts" w Nowym Jorku, a w tłumaczeniu na język polski (pióra Jakuba Appenszlaka) jako "Motke złodziej" w 1925. Dramatyzacja z udziałem Ajzyka Samberga cieszyła się ogromną popularnością nie tylko w Wilnie. Postać tytułowa należała do koronnych ról aktora.]

mb95

Informacja, że w związku z tym, że A. Samberg wystąpił już w roli złodzieja Motke 399 razy (w samej Warszawie grano tę sztukę z nim w roli tytułowej 300 razy z rzędu) postanowiono [9 II] urządzić świąteczne przedstawienie jubileuszowe dla uczczenia rekordowej popularności dzieła. Aby dać szansę wszystkim bez wyjątku obejrzeć to ciekawe przedstawienie, bilety "ten jeden raz" będą "w cenach nadzwyczaj przystępnych" od 50 gr do 3 zł. [Ajzyk Samberg, właśc. Icchak-Ajzyk Samborek, ur. 22 II 1889 w Warszawie, zabity przez nazistów (istnieją różne wersje na temat jego śmierci) aktor, działacz Związku Artystów Żydowskich w Polsce. Został wprowadzony na scenę jidysz przez A.I. Kamińskiego, który był kuzynem jego ojca. Zadebiutował 7 IX 1907 w teatrzyku Jardin d'Hiver w Warszawie. Odtwarzał role dramatyczne i charakterystyczne w dramacie, a potem w operetce (także w mało ambitnym "szundzie"). W 1920 r. porzucił repertuar "szundu" [szmiry] i został jednym z organizatorów teatru Cetral w Warszawie. Tu grał repertuar ambitniejszy żydowski i tłumaczony. Zwrócił na siebie uwagę prasy i publiczności w tytułowych rolach w przedstawieniach "Motke ganew" wg Sz. Asza i "Rewizor" M. Gogola. W lecie 1923 r. wstąpił do renomowanej Wilner Trupe, z którą odbył tournee po Rumunii. Potem na pewien czas wycofał się z Trupy Wileńskiej i dawał gościnne występy z różnym zespołami.]

mb96

Anons. Wyszła w druku popularna ludowa pioseneczka "Majn kuzin Motke", nuty i tekst Josef Chasz. Można kupić [w Wilnie] przy ul. Szerokiej 49, cena 20 gr [Józef Chasz urodził się w Grodnie. Już jako dziecko urządzał przedstawienia w domach prywatnych i stodołach. W wieku 16 lat od czasu do czasu potajemnie "wspomagał zza kulis" chór dziecięcy rosyjskiego Teatru Miejskiego w Grodnie. W 1906 wstąpił do chóru trupy jidyszowej Rotszejna. Odtąd grał w trupach występujących w Polsce, Rosji, Besarabii i na Kaukazie. W czasie I wojny światowej został zmobilizowany i dostał się do austriackiej niewoli. W obozie dla jeńców wojennych koło Linzu organizował przedstawienia w języku rosyjskim, polskim, a zwłaszcza w jidysz. Odbiorcami spektakli byli jeńcy i miejscowi oficerowie. W rolach kobiecych musieli występować mężczyźni. Chasz grał m.in. Esterkę w dramacie J. Gordina "Di szchite" oraz postać tytułową w "Chasie di jesojme" [Sierota Chasia] tegoż autora. W 1918 r. został zaangażowany do Teatru Ludowego w Wilnie (kier. N. Lipowski). Potem wraz z bratem ps. Kadisz i żoną ps. Nechama wyjechał na gościnne występy za granicę. Następnie wrócił do Teatru Ludowego w Wilnie. Później występował w teatrze żydowskim Scala w Łodzi (dyr. Lazar Kahan), na polskiej prowincji oraz w Warszawie w europejskim repertuarze tłumaczonym na jidysz.]