kolekcja wycinków

Napisano już poważne syntetyczne studia na temat stosunków polsko-żydowskich. Na sprawę tę warto jednak spojrzeć przez pryzmat zwykłych codziennych spraw, kontaktów między ludźmi prostymi i elitami, przedstawicielami środowisk artystów, sportowców, studentów. Zbiory ŻIH z zakresu międzywojennej prasy jidysz dostarczają bogactwa materiałów na ten temat. Znaleźć można przykłady zjawisk i zachowań negatywnych, jak i zasługujących na uznanie.

kt71

Informacja o zatrzymaniu dwóch groźnych przestępców.

Warszawa

kt62

Informacja o zabójstwie mężczyzny, którego zeznania składane przed sądem obciążały sprawcę i jego rodzinę.

Gródek Jagielloński

kolekcja wycinków

Michał Weichert (1890 Stare Miasto, Galicja - 1967 Izrael) teatrolog, reżyser, pedagog, działacz społeczny. Studiował u Maksa Reinhardta. Jako reżyser współpracował m.in. z Trupą Wileńską. Założyciel żydowskiej szkoły teatralnej w Warszawie, studia teatralnego i Jung Teater [Teatru Młodych]. Był publicystą teatralnym oraz Prezesem Związku Artystów Scen Żydowskich.

kolekcja wycinków

Lektura przedwojennej prasy ze zbiorów ŻIH czasem prowadzi do wniosku, że w istocie w niektórych dziedzinach pomimo upływu lat niewiele się zmieniło. Może też stanowić pożywkę do przemyśleń o bardziej ogólnym charakterze. Zachęcamy więc do chwili refleksji, a czasem uśmiechu w oparciu o skany zbiorów ŻIH.

kolekcja wycinków

I. Turkow-Grudberg nazwał kiedyś Warszawę "kolebką teatru jidysz" ("Warsze - dos wigele fun jidiszn teater"). Istnieją dowody na to, że odbywały się tu przedstawienia jidysz jeszcze przed oficjalnym "ustanowieniem" profesjonalnego świeckiego teatru w jidysz przez A. Goldfadena (uważanego za "ojca teatru żydowskiego"). Warto w oparciu o zbiory prasy jidysz przyjrzeć się różnym formom występów teatralnych w "mame-loszn" - od teatru dramatycznego, poprzez operetkę, scenki popularne, po kabaret i rewię.

Zapraszamy do zapoznania się z kolekcją wycinków prasowych, stworzonych i opracowanych specjalnie dla Państwa przez naszych naukowców. Wśród nich znajdują się zbiory ciekawych anegdot, historii i biografii z międzywojennej prasy jidyszowej.

Zapraszamy do zapoznania się z kolekcją wycinków prasowych, stworzonych i opracowanych specjalnie dla Państwa przez naszych naukowców. Wśród nich znajdują się zbiory ciekawych anegdot, historii i biografii z międzywojennej prasy jidyszowej.

Zapraszamy do zapoznania się z drugą częścią kolekcji wycinków prasowych, stworzonych i opracowanych specjalnie dla Państwa przez naszych naukowców. Wśród nich znajdują się zbiory ciekawych anegdot, historii i biografii z międzywojennej prasy jidyszowej.

Zapraszamy do zapoznania się z drugą częścią kolekcji wycinków prasowych, stworzonych i opracowanych specjalnie dla Państwa przez naszych naukowców. Wśród nich znajdują się zbiory ciekawych anegdot, historii i biografii z międzywojennej prasy jidyszowej.

kolekcja wycinków

Nie bez przyczyny Żydów nazywano i nazywa się "narodem Księgi" ("Am ha-sefer"), mając na myśli "Księgę nad księgami" (Biblię). Myliłby się jednak ten, kto by sądził, że czcionkami kojarzonymi ze "świętym językiem" (hebrajskim) składano tylko rzeczy święte, poważne i wzniosłe. Literatura jidysz, zwłaszcza ta "nowoczesna", świecka, zaspokajała potrzeby rozmaitych grup czytelników, od wymagających koneserów po niewybrednych "prostaczków". Prasa jidysz ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego dostarcza materiałów na temat literatury należącej do różnych obiegów kultury, zarówno oryginalnej jidysz, jak i tłumaczonej. Do niektórych warto sięgać po dziś dzień (na przykład w Bibliotece ŻIH), niektóre wywołują podziw, zdziwienie, a czasem uśmieszek rozbawienia.

Świat marginesu społecznego budzi w nas zazwyczaj dwojakie uczucia: lęku i ciekawości. Pozwala bowiem dostrzec obyczajowość danej społeczności, szczególne gdy patrzymy nań z dłuższej perspektywy czasowej. Zamieszczone tutaj wycinki pokazują klimat, głównie lwowskiego, półświatka. Znajdziemy tu informacje o różnych, poważniejszych i całkiem błahych ekscesach, które czasem szokują, a czasem wywołują uśmiech na twarzy

Świat marginesu społecznego budzi w nas zazwyczaj dwojakie uczucia: lęku i ciekawości. Pozwala bowiem dostrzec obyczajowość danej społeczności, szczególne gdy patrzymy nań z dłuższej perspektywy czasowej. Zamieszczone tutaj wycinki pokazują klimat, głównie lwowskiego, półświatka. Znajdziemy tu informacje o różnych, poważniejszych i całkiem błahych ekscesach, które czasem szokują, a czasem wywołują uśmiech na twarzy

kolekcja wycinków

Nekrologi publikowane w prasie stanowią niezastąpione źródło wiedzy biograficznej. Dodatkowo międzywojenna prasa jidysz może dostarczyć wiadomości o tych, o których prasa polska nie pisała, gdyż nie byli dość znani poza swoim środowiskiem. Można tam było znaleźć także informacje o nie-Żydach - nekrologi i wspomnienia pośmiertne ujawniają kierunki ich zainteresowań sferą żydowską czy związki z judaizmem.

kolekcja wycinków

Mamy dziś swoje gwiazdy/gwiazdorów i celebrytów/celebrytki. Mieli swoich/swoje nasi przodkowie. Jidyszowa prasa międzywojenna ze zbiorów ŻIH dostarcza wiedzy na temat wybitnych postaci, charyzmatycznych osobowości, gwiazd kina i teatru, a także różnego sortu fenomenów, wybryków natury i "freaków" (dziwaków), przyciągających uwagę żydowskich mediów i ich odbiorców. Zestawienie tych nazwisk, sylwetek oraz publikowanych nierzadko w prasie uzasadnień może wiele powiedzieć o stanie kultury w danym okresie.

13 maja 1937 roku w Brześciu nad Bugiem doszło do krwawego pogromu Żydów. Jego początkiem była sprzeczka między policjantem Stefanem Kędziorem a handlarzami mięsa – Ajzykiem i Welwelem Szczerbowskimi. Policjant postanowił zarekwirować ich towar, uznając, że pochodzi z nielegalnego uboju. W wyniku bijatyki ranny został policjant i jeden ze sprzedawców. Po przewiezieniu do szpitala Kędzior zmarł. Wiadomość ta szybko rozeszła się po mieście, wywołując wielogodzinny pogrom ludności żydowskiej. Niszczono i plądrowano żydowskie sklepy, warsztaty rzemieślnicze i mieszkania. Wiele osób, głównie Żydów, zostało rannych. Skali tych zajść niewątpliwie sprzyjała bierność organów porządkowych, a częstokroć ich jawne wsparcie dla bojówkarzy.

13 maja 1937 roku w Brześciu nad Bugiem doszło do krwawego pogromu Żydów. Jego początkiem była sprzeczka między policjantem Stefanem Kędziorem a handlarzami mięsa – Ajzykiem i Welwelem Szczerbowskimi. Policjant postanowił zarekwirować ich towar, uznając, że pochodzi z nielegalnego uboju. W wyniku bijatyki ranny został policjant i jeden ze sprzedawców. Po przewiezieniu do szpitala Kędzior zmarł. Wiadomość ta szybko rozeszła się po mieście, wywołując wielogodzinny pogrom ludności żydowskiej. Niszczono i plądrowano żydowskie sklepy, warsztaty rzemieślnicze i mieszkania. Wiele osób, głównie Żydów, zostało rannych. Skali tych zajść niewątpliwie sprzyjała bierność organów porządkowych, a częstokroć ich jawne wsparcie dla bojówkarzy.

kolekcja wycinków

Jidyszowa prasa międzywojenna ze zbiorów ŻIH umożliwia wgląd w polsko-żydowskie i żydowsko-polskie kontakty kulturowe w dziedzinie literatury, teatru, muzyki, plastyki. Znajdziemy tu jidyszowe informacje o występach polskich artystów, teatrów, repertuary, wywiady z ludźmi teatru, poetami, malarzami, działaczami kultury, recenzje z teatrów polskich w jidysz, informacje o wspólnych polsko-żydowskich projektach i innych przejawach wzajemnego zainteresowania "sąsiadów" swoją kulturą.

kolekcja wycinków

Znane są nam sylwetki polskich Żydów i Żydówek, którzy utrwalili się w ogólnej pamięci jako "zakochani w polskości" - nie zawsze z wzajemnością. Dzięki zbiorom jidyszowej prasy w ŻIH (i znajomości języka) można dotrzeć do tego, o czym nie zawsze mówiono wprost po polsku - jakie były blaski i cienie asymilacji i akulturacji. Ale nie tylko o prosty bilans strat i zysków tu chodzi - nie zawsze da się łatwo i jednoznacznie zdecydować, czy coś zaksięgować po stronie "wpływów", czy "wydatków". Przy okazji niejako można się dowiedzieć, co "zakochanych w polskości" Żydów/Żydówki raziło, drażniło, zasmucało, a czasem napawało niepokojem.

kolekcja wycinków

Nie bez powodu nazywano kiedyś Wilno "Jerozolimą północy/ Litwy". Miasto stanowiło zawsze bardzo silne centrum kultury żydowskiej (jidysz i hebrajskiej). Wchodziła ona w różnorakie kontakty i interakcje z kulturami otoczenia nieżydowskiego. Warto sięgnąć do jidyszowej prasy jidysz ze zbiorów ŻIH jako do niezastąpionego źródła wiedzy o rozmaitych przejawach kultury - z zakresu literatury, teatru, muzyki, plastyki.

kolekcja wycinków

Żydzi w Polsce międzywojennej stanowili znaczącą mniejszość religijną i narodową. Warto jednak pamiętać, że tworzyli społeczność wewnętrznie zróżnicowaną kulturowo, językowo, obyczajowo i religijnie. Zbiory jidyszowej prasy międzywojennej w ŻIH mogą służyć jako rezerwuar informacji na temat przejawów tej rozmaitości. Trzeba tylko przekroczyć barierę języka. Czasem z pomocą przychodzi także umiejętność czytania między wierszami w oparciu o znajomość kontekstów kulturowych, społecznych, historycznych. Konflikty, spory i konfrontacje interpretować można nie tylko jako przejaw podziałów i sprzeczności interesów, ale także jako dowód wielości opcji stojących przed, oferowanych, a czasem mozolnie (i nie bez pomysłowości) wyszukiwanych pomimo przeszkód przez Żydów polskich w okresie międzywojennym.