Aleksandra Bańkowska
AR tom 6

Tom zawiera różnorodne materiały dotyczące losu Żydów w Generalnym Gubernatorstwie – poza Warszawą – w latach 1939-1942. Czytelnik znajdzie w nim relacje i dzienniki, dokumenty urzędowe i osobiste, listy prywatne i oficjalne zarządzenia. Ich treścią jest życie codzienne w gettach prowincjonalnych, walka o byt, skomplikowane stosunki z miejscowymi władzami niemieckimi i polskimi, koszmar przesiedleń. Pokazują one mało znany obraz prowincji: jest w nich miejsce na opis cierpień, ale również na opis, jak próbowano radzić sobie z nową, skrajnie trudną sytuacją wojny. Te dokumenty dają nam możliwość zajrzenia w świadomość ludzi tamtego czasu, poddanych różnym prześladowaniom, niewiedzących jeszcze, że nastąpi Zagłada, a ich notatki i kartki do rodzin to jedyne, co po nich zostanie… Zdecydowana większość dokumentów i relacji publikowanych w tomie ukazuje się drukiem po raz pierwszy. Wiele z nich, zniszczonych i pisanych słabo czytelnym pismem, pierwszy raz dociera do czytelnika – nawet specjalisty.

Warszawa

Piotr Laskowski Sebastian Matuszewski
AR tom 21

Prezentowany tom obejmuje konspiracyjne pisma wydawane przez trzy grupy ideowo-polityczne: trockistów, Polskich Socjalistów i komunistów przez Blok Antyfaszystowski, będący pierwszą próbą porozumienia środowisk lewicy w getcie warszawskim. Podtytuł tomu: „radykalna lewica niesyjonistyczna” jest próbą ujęcia tego, co zarazem łączy wszystkie trzy − pozostające w ideowych sporach − grupy i odróżnia je od, z jednej strony, Bundu, z drugiej zaś − syjonistycznej lewicy (Poalej Syjon Lewica, Haszomer Hacair). Publikowany zespół obejmuje siedem tytułów prasowych: trockistowski „Czerwony Sztandar” i „Przegląd Marksistowski”, wydawane przez Polskich Socjalistów „Podziemne Ghetto”, komunistyczne „Morgn Fraj”, „Morgn Frajhajt” oraz „Fraje Prese”, wreszcie jeden numer pisma Bloku Antyfaszystowskieg − „Der Ruf”. Tom uzupełnia ulotka pierwszomajowa wydana przez trockistów w 1942 r. oraz biuletyn niewiadomego autorstwa, przygotowany po 18 kwietnia 1942 r.

Warszawa

Eleonora Bergman Tadeusz Epsztein Magdalena Siek
AR tom 29a

W lutym 1943 r., po ukryciu drugiej części Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego, Emanuel Ringelblum opuścił getto, aby odtąd pozostać w ukryciu, zapewne z nadzieją doczekania końca wojny. Wraz z żoną i synem oraz ponad trzydziestoma uciekinierami znaleźli schronienie w kryjówce przy ul. Grójeckiej 79. Pomimo niezwykłej ofiarności i zapobiegliwości państwa Wolskich, gospodarzy posesji, warunki życia były bardzo trudne. Twórca Archiwum zdołał jednak napisać tam ważne teksty. Jest wśród nich esej o stosunkach polsko-żydowskich, w którym wiele stwierdzeń do dziś nie straciło aktualności. Jest ponad osiemdziesiąt dłuższych i krótszych życiorysów współpracowników oraz przyjaciół Ringelbluma. Są wreszcie jego i żony Judyty listy do Adolfa i Basi Bermanów. To właśnie oni przechowali wszystkie dokumenty, które zamieszczamy w tym tomie.

Warszawa

Marta Dudzik-Rudkowska
AR tom 25

Zawarte w niniejszym zbiorze teksty rabina Kalonimusa Kalmana Szapiry, cadyka z Piaseczna, pod wieloma względami odbiegają od tego, co znalazło się w innych tomach Archiwum Ringelbluma. Spisane hebrajszczyzną rabiniczną dzieła charyzmatycznego chasydzkiego cadyka powstały w znakomitej większości w okresie przedwojennym. Autor, który przed wybuchem II wojny światowej był poważanym pedagogiem, a także prowadził jedną z największych jesziw w Warszawie, przygotowywał je do publikacji. Skierowane do młodzieży oraz wychowawców podręczniki prezentują podstawy chasydyzmu. Często przedstawiają ten nurt judaizmu w obrazowy i nowatorski sposób, niejednokrotnie wskazując nękające go problemy i możliwe rozwiązania. W tomie znajdziemy też osobiste zapiski Szapiry. Rzucają one światło na różne aspekty duchowości i religijności chasydzkiej, jak również zdradzają szczegóły z prywatnego życia cadyka. Po wybuchu wojny Szapiro trafił do getta warszawskiego, gdzie kontynuował działalność kaznodziejską i wspierał mieszkańców getta zarówno duchowo, jak i materialnie. Stracił najbliższą rodzinę w wyniku działań wojennych we wrześniu 1939 r. i w tzw. wielkiej akcji w 1942 r. Zginął w obozie w Trawnikach w listopadzie 1943 r. Jego spuścizna do dziś inspiruje teologów, filozofów, historyków i innych badaczy.

Warszawa

Marcin Urynowicz
AR tom 20

Niniejszy tom zawiera materiały prasowe powstałe zasadniczo w Warszawie w latach 1940–1943. Obejmuje: niewielkie pisemko „A kol in der midbar” o charakterze ściśle religijnym wydane przez Agudat Izrael; czasopisma syjonistyczne „HaMedina”, „Magen Dawid”, „Szwiw” i „Undzer Hofnung”; czasopisma asymilatorskie „Żagiew”, „Biuletyn Informacyjny – Żagiew” oraz „Komendant Główny Organizacji Żagiew. Odezwa”. Prezentowany materiał jest bardzo zróżnicowany pod względem tematycznym, językowym i proweniencyjnym (a także graficznym). Poszczególne czasopisma dzieli nie tylko język (żydowski, hebrajski, polski), ale też spojrzenie na otaczającą rzeczywistość: od interpretowania sytuacji w kategoriach wyłącznie religijnych, poprzez postrzeganie wszystkiego w kontekście idei syjonistycznej i przyszłego państwa żydowskiego, aż po koncentrowanie się na sprawach polskich i walce z wrogiem. Jedynym łącznikiem jest umowne umiejscowienie środowisk stojących za poszczególnymi tytułami po prawej stronie sceny politycznej. Jest to jednak prawica, którą dzieli wszystko, co dla każdej „normalnej” prawicy najważniejsze, czyli religia, narodowość i język.

Warszawa

Aleksandra Bańkowska Tadeusz Epsztein
AR tom 11

Dokumenty zebrane w tym tomie dotyczą działalności zespołu "Oneg Szabat" – tajnej organizacji getta warszawskiego, która była swoistym instytutem naukowo-badawczym, jedyną tego typu placówką na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką. Dokumentacja jest podzielona na kilka grup. W pierwszej znalazły się materiały o charakterze personalnym, m.in. lista adresowa współpracowników "Oneg Szabat". Do drugiej grupy włączono spisy archiwalne dokumentów zdeponowanych w zbiorach ARG. Pokazują one metody i efekty pracy zespołu, a jednocześnie informują o osobach biorących udział w jego działalności. Dokumenty z trzeciej grupy dotyczą programu naukowego zespołu. Są to konspekty, plany i ankiety służące do zbierania dokumentacji historycznej przeznaczonej do monografii naukowej o losach ludności żydowskiej podczas wojny. Dwie ostatnie grupy odnoszą się do działalności informacyjnej "Oneg Szabat". Obejmują biuletyny "Oneg Szabat" i "Wiadomości ARG", czyli serwisy informacyjne zbierające dane o losie różnych skupisk żydowskich na ziemiach polskich, a także najważniejsze materiały dokumentujące przebieg Zagłady: raporty o ośrodku zagłady w Chełmnie nad Nerem, raporty "Drugi etap", "Gehenna Żydów polskich" i wreszcie raport o akcji likwidacyjnej w getcie warszawskim w 1942 r.

Warszawa

ARG vol 4

ARG vol 4

Warszawa

ARG vol 2

ARG vol 2

Warszawa

Reiser, Daniel Gromacka, Regina
AR tom 25a

Kazania cadyka z Piaseczna wygłaszane pod okupacją niemiecką, a od listopada 1940 r. w getcie warszawskim, to dokument o wyjątkowym znaczeniu i wielu poziomach przekazu. Należą one do kanonicznych dzieł dotyczących ortodoksyjnej myśli żydowskiej czasu Zagłady. Chociaż w kazaniach nie znajdziemy odniesień do konkretnych wydarzeń okupacyjnej rzeczywistości, to nie brak tam refleksji na jej temat. Liczne są wzmianki o „złoczyńcach”, cierpieniu i mękach, fizycznej i psychicznej udręce, bólu po stracie ukochanych osób oraz o kryzysie religii i wiary. Jest to pierwsza kompletna publikacja tego dokumentu w języku polskim w przekładzie z hebrajskiego oryginału, na nowo odczytanego i z komentarzami Daniela Reisera, wnikliwego badacza Kabały, filozofii chasydyzmu, współczesnego mistycyzmu i teologii Zagłady. Autorką tłumaczenia i redakcji polskiej wersji językowej jest Regina Gromacka.

Warszawa

ARG vol 1

ARG vol 1

Warszawa

ARG vol 3

ARG vol 3

ARG vol 5

ARG vol 5

Warszawa

AR tom 1

Archiwum Getta Warszawy jest świadectwem jedynego w swym rodzaju, pośmiertnego sukcesu intelektualnego. Mimo izolacji, na podstawie niepełnych, wyrywkowych i niejednokrotnie spóźnionych informacji o losie gett regionalnych, ekipa Ringelbluma stosunkowo wcześnie dokonała rozpoznania charakteru hitlerowskiej zagłady Żydów. Nie ograniczając się do tzw. makrohistorii badacze konspiracyjnego Archiwum Getta odważnie sięgnęli po problematykę mikrohistorii – losów przeżyć, duchowego świata jednostek w obliczu narodowej katastrofy. W listach o Zagładzie, pożegnalnych listach Żydów z gett regionalnych, znalazły odbicie rozpacz i nadzieja, bunt i rezygnacja, wiara i zwątpienie ginących ludzi.

AR tom 2

Jak cała ludność żydowska pod okupacją niemiecką, tak i ludność warszawskiego getta walczyła w nieludzkich warunkach o przetrwanie. Wśród głównych problemów tego przetrwania znajdowała się troska o dzieci. Dzieci osierocone, głodne i wynędzniałe, wyjęte spod rygorów rodzinnych i szkolnych. Troska o te dzieci stanowiła jeden z głównych przejawów cywilnego ruchu oporu w getcie. W ruchu tym ofiarnie uczestniczyli zarówno uczeni, jak i szeregowi nauczyciele getta, niejednokrotnie sami głodni, narażeni na choroby zakaźne, borykający się z ciasnotą, brakiem książek, zeszytów, pomocy szkolnych. Próbowali dostosować swą wiedzę pedagogiczną do tych nieznanych wcześniej warunków. Próby te trwały przez cały czas do zagłady getta. W latach 1942–1943 zarówno opiekunowie dzieci getta, jak i podopieczni zginęli z ręki okupanta…

AR tom 4

Czwarty tom Archiwum Ringelbluma prezentuje postać i twórczość Geli Seksztajn. Praca składa się z dwóch działów. Pierwszy pełni funkcję wprowadzenia – opisuje historię artystki oraz przedstawia charakterystykę jej dzieła. Drugi, podzielony na dwie części, prezentuje dokumenty i fotografie oraz obszerny katalog prac plastycznych, wśród których znajdują się portrety, sceny rodzajowe, szkice, studia postaci, martwe natury, pejzaże, czy akty. Tom uzupełniony został bibliografią, indeksem osób wykazem skrótów i dokumentów oraz opatrzony streszczeniem w języku angielskim.

AR tom 5

Tom piąty Archiwum Ringelbluma przedstawia 71 tekstów dotyczących szeroko pojętego życia społecznego w getcie warszawskim. Teksty podzielone zostały według kryterium tematycznego i zebrane w następujące działy: obrazy getta, uchodźcy i przesiedleńcy, komitety domowe, kobiety, walka z tyfusem, gospodarka i finanse, wychowanie i edukacja, Żydzi i Polacy. Asymilatorzy i neofici, Żydzi i Niemcy, Żydowska Służba Porządkowa, „Trzynastka”. Pracę poprzedzają Wprowadzenie oraz Wstęp, prezentujące historię udostępniania Archiwum Ringelbluma i przedstawiające charakterystykę tomu. Całość uzupełniona została o wykaz skrótów, objaśnienia skrótów i nazw najczęściej występujących w tekście, wykaz dokumentów, bibliografię oraz indeks osób i geograficzny a także opatrzona streszczeniem w języku angielskim.

AR tom 6

Tom zawiera różnorodne materiały dotyczące losu Żydów w Generalnym Gubernatorstwie – poza Warszawą – w latach 1939-1942. Czytelnik znajdzie w nim relacje i dzienniki, dokumenty urzędowe i osobiste, listy prywatne i oficjalne zarządzenia. Ich treścią jest życie codzienne w gettach prowincjonalnych, walka o byt, skomplikowane stosunki z miejscowymi władzami niemieckimi i polskimi, koszmar przesiedleń. Pokazują one mało znany obraz prowincji: jest w nich miejsce na opis cierpień, ale również na opis, jak próbowano radzić sobie z nową, skrajnie trudną sytuacją wojny. Te dokumenty dają nam możliwość zajrzenia w świadomość ludzi tamtego czasu, poddanych różnym prześladowaniom, niewiedzących jeszcze, że nastąpi Zagłada, a ich notatki i kartki do rodzin to jedyne, co po nich zostanie… Zdecydowana większość dokumentów i relacji publikowanych w tomie ukazuje się drukiem po raz pierwszy. Wiele z nich, zniszczonych i pisanych słabo czytelnym pismem, pierwszy raz dociera do czytelnika – nawet specjalisty.

AR tom 7

Spuścizny zawarte w tomie to materiały przekazane do Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego przez najbliższych współpracowników Emanuela Ringelbluma: Rachelę Auerbach, Hersza Wassera, Eliasza Gutkowskiego i Menachema Mendla Kona. Zdeponowane przez nich listy, zaświadczenia i fragmenty notatek ukazują nam kluczowych członków „Oneg Szabat” nie tylko jako obserwatorów i kronikarzy Zagłady, ale też jako jej ofiary. Zaproszenie na koncert, świadectwo odwszenia, list do rodziców – pozwalają nam poprzez losy jednostek dotrzeć do codzienności intelektualistów żydowskich w getcie warszawskim. Dokumenty zgromadzone w tym tomie są świadectwem roli, jaką współpracownicy Archiwum odegrali zarówno w historii, jak też w życiu getta warszawskiego. Pokazują, że zgodnie z postulatem Emanuela Ringelbluma, nie tylko spisywali historię, ale też ją współtworzyli.

AR tom 8

W tomie 8 Archiwum Ringelbluma Czytelnik znajdzie relacje dokumentujące życie Żydów na terenach wcielonych do Rzeszy: w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie, rejencji ciechanowskiej i na Górnym Śląsku. Zawarto w nim przede wszystkim relacje uchodźców, zmuszonych do opuszczenia swoich domów w pierwszych tygodniach wojny, oraz osób objętych akcją koncentracji Żydów w większych ośrodkach na terenach należących do Rzeszy i przesiedlania ich z tych terenów do Generalnego Gubernatorstwa. W większości relacje te dotyczą okresu od pierwszych dni wojny do lutego i marca 1941 r. W wielu dokumentach można spotkać wspomnienia sięgające okresu przedwojennego, krótkie szkice z historii opisywanych miast, czy relacje z przygotowań do wojny. Zdecydowana większość dokumentów i relacji publikowanych w tym tomie nie była wcześniej drukowana, ani nie znajduje swojego miejsca w dyskursie naukowym.

AR tom 9

Tom 9 Archiwum Ringelbluma zawiera dokumenty dotyczące północnych i zachodnich ziem polskich, włączonych w 1939 r. przez okupanta niemieckiego do tzw. Kraju Warty. Zawiera głównie relacje opisujące kampanię wrześniową i pierwsze miesiące okupacji. Nie brak w tych świadectwach opisów zbrodni dokonywanych już w pierwszych dniach wojny przez wkraczające do Polski wojska niemieckie. Autorzy relacji nie tylko pokazują prześladowania wymierzone w ludność żydowską, ale także często mówią o sytuacji ludności polskiej. Na wielu przykładach poznajemy szczegółowo politykę i metody stosowane wobec ludności żydowskiej przez administrację wojskową, a później cywilną Kraju Warty. Bardzo ważnym problemem poruszanym w różnych dokumentach jest przesiedlenie Żydów do Generalnego Gubernatorstwa, a także kwestia działalności ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem. Zdecydowana większość dokumentów publikowanych w tym tomie nie była wcześniej omawiana w literaturze przedmiotu i drukowana.

AR tom 10

W publikacji Czytelnik znajdzie różnorodne materiały: relacje uciekinierów z Łodzi do Warszawy, zwłaszcza z pierwszych miesięcy okupacji; listy łódzkich Żydów do rodzin w Warszawie; oficjalne obwieszczenia sygnowane przez Przełożonego Starszeństwa Żydów, Mordechaja Chaima Rumkowskiego, oraz teksty jego przemówień; urzędowe zestawienia cen i wykazy zakładów pracy; karty żywnościowe i specjalne pieniądze getta łódzkiego. Zwraca uwagę zbiór anonimowych wierszy – satyr na gettową biurokrację, urzędników i samego Rumkowskiego. Unikalnym dokumentem życia codziennego getta jest kalendarz na rok 1942 opracowany przez Szmula Rozensztajna, w którym zaznaczono rocznice „ważnych” wydarzeń w getcie łódzkim, takich jak: otwarcie ambulatorium, powołanie urzędu śledczego, utworzenie sekretariatu próśb i zażaleń w biurze prezesa oraz oczywiście dzień urodzin Przełożonego Starszeństwa Żydów.

AR tom 11

„Oneg Szabat” – tajnej organizacji getta warszawskiego, która była swoistym instytutem naukowo-badawczym, jedyną tego typu placówką na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką. Dokumentacja jest podzielona na kilka grup. W pierwszej znalazły się materiały o charakterze personalnym, m.in. lista adresowa współpracowników „Oneg Szabat”. Do drugiej grupy włączono spisy archiwalne dokumentów zdeponowanych w zbiorach ARG. Pokazują one metody i efekty pracy zespołu, a jednocześnie informują o osobach biorących udział w jego działalności. Dokumenty z trzeciej grupy dotyczą programu naukowego zespołu. Są to konspekty, plany i ankiety służące do zbierania dokumentacji historycznej przeznaczonej do monografii naukowej o losach ludności żydowskiej podczas wojny. Dwie ostatnie grupy odnoszą się do działalności informacyjnej „Oneg Szabat”. Obejmują biuletyny „Oneg Szabat” i „Wiadomości ARG”, czyli serwisy informacyjne zbierające dane o losie różnych skupisk żydowskich na ziemiach polskich, a także najważniejsze materiały dokumentujące przebieg Zagłady: raporty o ośrodku zagłady w Chełmnie nad Nerem, raporty „Drugi etap”, „Gehenna Żydów polskich” i wreszcie raport o akcji likwidacyjnej w getcie warszawskim w 1942 r.

AR tom 12

Materiał prezentowany w niniejszym tomie, w przeważającej części publikowany po raz pierwszy, dokumentuje pracę instytucji administrującej największym skupiskiem Żydów w okupowanej Europie. Publikacja obejmuje prawie wszystkie dokumenty związane z warszawskim Judenratem, które zachowały się w Konspiracyjnym Archiwum Getta Warszawy. Nie uwzględnione zostały jedynie pojedyncze pozycje publikowane już we wcześniejszych tomach serii Archiwum Ringelbluma. Tom podzielony jest na dwie zasadnicze części: do 22 lipca 1942 r. oraz po tej dacie. Moment rozpoczęcia tzw. wielkiej akcji likwidacyjnej stał się tragiczną cezurą nie tylko w życiu mieszkańców warszawskiego getta, ale także w historii instytucji Rady Żydowskiej. Część pierwsza dokumentuje więc walkę społeczności żydowskiej o przetrwanie, druga ilustruje okoliczności śmierci mieszkańców warszawskiego getta. Czytelnik znajdzie w niniejszym tomie m.in. bogatą korespondencję Rady ze zwierzchnimi instytucjami niemieckimi. Niezwykle ciekawą część publikacji stanowią też dokumenty wewnętrzne Rady - materiały różnych wydziałów i agend, w tym Służby Porządkowej (m.in. rozkazy dzienne Józefa Szeryńskiego, szefa policji żydowskiej).

AR tom 13

Tom składa się z dwóch oddzielnych części. Pierwsza dotyczy obozu przejściowego w Pomiechówku, druga — ośrodków zagłady w Chełmnie nad Nerem i w Treblince. Liczba ofiar Chełmna i Treblinki jest nieporównywalnie większa, niemniej członkowie „Oneg Szabat” poświęcili ofiarom Pomiechówka stosunkowo dużo uwagi. Latem 1941 r., gdy do getta warszawskiego przybyli świadkowie wydarzeń w tym obozie, ośrodki w Chełmnie i Treblince jeszcze nie istniały. Współpracownicy Ringelbluma nie dysponowali też zapewne bezpośrednimi relacjami o losach Żydów na terenach zajmowanych przez Niemców po rozpoczęciu wojny z ZSRR. Dlatego wstrząsające świadectwa więźniów Pomiechówka musiały zrobić na ankieterach „Oneg Szabat” ogromne wrażenie. Bezpośredni dostęp do całej grupy świadków zbrodni dał wyjątkową okazję do sporządzenia szczegółowego opisu wydarzeń. Sytuacja taka nie powtórzyła się już później. Świadectwa o głównych ośrodkach zagłady na ziemiach polskich były zbierane od pojedynczych uciekinierów lub docierały do Warszawy za pośrednictwem osób trzecich. Relacje byłych więźniów Pomiechówka, spisane przez Salomeę Ostrowską i sygnowane przez autorów, nie tylko dostarczają informacji o tym obozie przejściowym, ale pokazują też metody pracy grupy Ringelbluma.

AR tom 14

Kolekcja Wassera, której poświęcono ten tom, to zespół dokumentów przekazanych po wojnie do YIVO Institute for Jewish Research w Nowym Jorku przez Hersza Wassera, sekretarza grupy Oneg Szabat. Jest to jedyny, poza Żydowskim Instytutem Historycznym, zbiór dokumentów z Archiwum Ringelbluma i świadectwo nie tylko niezwykłego dzieła jakim były prace Oneg Szabat, ale też powojennych losów, jakie stały się udziałem tych, którzy w tym przedsięwzięciu uczestniczyli. Na tom składają się dokumenty wyłączone w 1946 r. z pierwszej części Archiwum przez Hersza Wassera oraz niepublikowane dotąd dokumenty spoza ARG, tworzone głównie na potrzeby Delegatury Rządu na Kraj.

AR tom 15

iętnasty tom dokumentów z Archiwum Ringelbluma składa się z trzech części. Pierwsza zawiera materiały dotyczące kampanii wrześniowej 1939 r., w tym relacje żołnierzy Żydów z obozów jenieckich. Znajdziemy tu informacje o przebiegu konkretnych działań wojennych, sytuacji na froncie, losach poszczególnych jednostek wojskowych, a także wstrząsające opisy zniszczeń, śmierci i dramatów ludzkich. Warto podkreślić, że autorzy tekstów reprezentują bardzo różne stanowiska względem opisywanych wydarzeń. W drugiej części opublikowano zbiór tzw. listów kaliskich z lat 1939–1941. Jest to jedyny zbiór listów w Archiwum Ringelbluma, który został uporządkowany i spisany już w getcie warszawskim przez współpracowników „Oneg Szabat”. Niestety, zachowała się tylko część listów, przeważnie w bardzo złym stanie, gdyż uległy poważnym uszkodzeniom, przechowywane pod ziemią w latach 1942–1946. Jednak nawet w szczątkowej formie ta kolekcja jest ważnym świadectwem o losach Żydów kaliskich, w wielu przypadkach może ostatnim po nich śladem. Zbiór umieszczony w trzeciej części tomu, tzw. listy płockie, zawiera korespondencję wysyłaną w pierwszej połowie 1941 r. do getta warszawskiego przez przesiedleńców z Płocka, rozproszonych po różnych miasteczkach na Kielecczyźnie. Płocczanie pisali listy do swojego ziomkostwa w Warszawie, prosząc o pomoc materialną i wsparcie, a jednocześnie relacjonowali wciąż pogarszającą się sytuację i brak perspektyw jej poprawy.

AR tom 17

Niniejszy tom Archiwum Ringelbluma obejmuje prasę reprezentującą ruch poalejsyjonistyczny, stanowiący swoistą syntezę socjalizmu i nacjonalizmu. Składają się na niego periodyki: „Awangard”, „Awangarda Młodzieży”, „Bafrajung”, „Jugnt Ruf”, „Nasze Hasła”, „Nowe Tory” oraz „Unzer Weg”. Prasa ta ma wszelkie cechy wydawnictw propagandowo-politycznych. Prezentowane w niej treści można podzielić na trzy zasadnicze segmenty: komunikaty wojenne, teksty omawiające sytuację bieżącą ludności żydowskiej oraz publicystykę ideologiczno-historyczną. Teksty, co do zasady, są anonimowe, podpisywane zbiorczo (organizacyjnie), niekiedy inicjałami lub pseudonimami. Najbardziej widoczną cechą prezentowanej w niniejszym tomie prasy jest jej wysoki stopień zideologizowania. Autorzy wszystkie dostępne dane faktograficzne, tak historyczne, jak i odnoszące się do rzeczywistości zastanej, interpretują głównie pod kątem wyznawanej idei socjalistyczno-syjonistycznej. Stąd nieustannie akcentowana rola Związku Radzieckiego w walce z niemieckim faszyzmem czy też niebywale nadreprezentowana kwestia palestyńska.

AR tom 19

Kolejny tom z serii Archiwum Ringelbluma prezentuje prasę wydawaną przez Dror i Gordonię - dwie organizacje młodzieżowe, których profil ideowy można określić mianem „niemarksistowskiej lewicy syjonistycznej” lub „syjonizmu pracy”. Publikowany zespół obejmuje ocalałe numery siedmiu tytułów: pięciu wydawanych przez Dror − "„Le Madrich"”, „"Dror"”, "„Dror-Wolność"”, dwie serie "„Jedies"”, oraz dwóch wydawanych przez Gordonię − "„Słowo Młodych"” oraz "„Ojsdojer"”. Prasę gordonistyczną uzupełnia broszura "„Z problematyki ruchu w chwili obecnej"”, wydana przez Komendę Naczelną tej organizacji w marcu 1942 r. Zawiera ona wyłącznie artykuły opublikowane w "„Słowie Młodych"”, w tym dwa teksty drukowane w niezachowanych, wczesnych numerach. Do tomu włączony został również sporządzony przez Icchaka Cukiermana Notatnik wykładów i prac samodzielnych odbywających się na seminarium Hechaluc, pozwalający zyskać wgląd w formy działania i intelektualne inspiracje środowiska Dror.

AR tom 20

Niniejszy tom zawiera materiały prasowe powstałe zasadniczo w Warszawie w latach 1940–1943. Obejmuje: niewielkie pisemko „A kol in der midbar” o charakterze ściśle religijnym wydane przez Agudat Izrael; czasopisma syjonistyczne „HaMedina”, „Magen Dawid”, „Szwiw” i „Undzer Hofnung”; czasopisma asymilatorskie „Żagiew”, „Biuletyn Informacyjny – Żagiew” oraz „Komendant Główny Organizacji Żagiew. Odezwa”. Prezentowany materiał jest bardzo zróżnicowany pod względem tematycznym, językowym i proweniencyjnym (a także graficznym). Poszczególne czasopisma dzieli nie tylko język (żydowski, hebrajski, polski), ale też spojrzenie na otaczającą rzeczywistość: od interpretowania sytuacji w kategoriach wyłącznie religijnych, poprzez postrzeganie wszystkiego w kontekście idei syjonistycznej i przyszłego państwa żydowskiego, aż po koncentrowanie się na sprawach polskich i walce z wrogiem. Jedynym łącznikiem jest umowne umiejscowienie środowisk stojących za poszczególnymi tytułami po prawej stronie sceny politycznej. Jest to jednak prawica, którą dzieli wszystko, co dla każdej „normalnej” prawicy najważniejsze, czyli religia, narodowość i język.

AR Tom 27

Żydowskiej Samopomocy Społecznej przyszło działać w warunkach wojennych, w sytuacji nieustannych niedoborów i planowej niemieckiej polityki wyniszczenia ludności żydowskiej. Organizacja ta była ważnym elementem życia społecznego getta warszawskiego, nie tylko z powodu świadczonej pomocy, lecz także działalności kulturalnej i politycznej. Jej aktywność była często sprzeczna z polityką oficjalnej administracji getta. Wśród działaczy ŻSS znalazło się wielu współpracowników „Oneg Szabat”, w tym Emanuel Ringelblum, Menachem Mendel Kohn i Menachem Linder. Tom obejmuje dokumenty urzędowe związane ze świadczeniem pomocy, listy osób ubiegających się o wsparcie, a także opracowania i teksty o charakterze publicystycznym, w tym krytyczne wobec organizacji. Pozwalają one poznać tryb pracy organizacji, usłyszeć głosy jej działaczy oraz ludzi liczących na jej pomoc.